Phan Tuyết
NGUYỄN HUỆ
Mỗi
bận con gái tôi về nhà, nhìn thấy mẹ đang cầm cái cell phone, thế nào cháu cũng
cười hì hì và hỏi khi tôi vừa tắt máy:
-Má
vừa nói chuyện ngày xưa với Dì Thanh phải không?
Tôi cũng bèn cười giả lã và hỏi lại
cho vui:
-Sao con biết hay vậy?
-Mấy bà già cầm cell phone hoài rồi
nói cười thoải mái, không nhắc chuyện ngày xưa chẳng lẽ than chuyện ….đau nhức,
khó ngủ mỗi khi trái gió trở trời, mấy chuyện đó đâu có vui để mà cười.
Trời đất! bị con gái nói trúng phóc, cứ như đi guốc vào bụng mẹ, nhưng đâu có sao. Thỉnh thoảng tôi vẫn nhắc chuyện vui ngày xưa còn bé ở Tuy Hoà cho các con nghe, dù rằng, quê hương đó ở bên kia bờ Thái bình Dương xa thẳm, nơi mà các con tôi chỉ nhìn thấy chấm nhỏ trên bản đồ chứ chưa hình dung nổi.
Cổng trường Nguyễn Huệ đường số 6
(Hình thắng cảnh trong bài lấy từ internet)
Không nhắc làm sao được, khi con bé
nhà quê tôi được hiên ngang cắp sách vào trường Nguyễn Huệ chỉ vừa mới qua
ngưỡng cửa mười năm hiện diện trên trái đất này, thời gian thầy Vũ Tri Phú còn
làm Hiệu trưởng. Ba má tôi vui nhưng không trọn vẹn, khi anh trai tôi không có
tên trên danh sách vào trường, mặc dù
hai anh em cùng học một lớp, một trường tiểu học, và thầy Phạm Kỳ Phùng làm hiệu
trưởng.(Hình thắng cảnh trong bài lấy từ internet)
Những năm đầu thập niên sáu mươi, thời
gian còn đất rộng người thưa trên xứ Phú Yên. Chuyện một đứa con gái nhỏ từ quê lên tỉnh học không
phải là chuyện …nhỏ, khi khoảng cách từ nhà đến trường với đoạn đường dài hằng
hai mươi cây số là đã xa dịu vợi. Hai bên đường đến trường đi hoài chẳng thấy
nhà đâu, chỉ thấy đồng xanh bát ngát, ruộng lúa ngút ngàn.
Thầy Hoàng Văn Trí và học trò
Nên
nhiều buổi cuối tuần, trở về nhà sau khi xuống xe lam ở đầu con hương lộ, lúc
màn đêm vừa buông xuống, con bé cứ phải ôm cặp táp, cột áo dài lên ngang hông,
xoắn cả ống quần, xách guốc chạy trối chết trên đường làng, có bữa vừa chạy vừa
khóc mỗi khi ngang qua khu …gò mả, nơi có những cái nhà mồ lớn nhỏ, cao thấp
lổn ngổn chẳng đều nhau, đã vậy cây cối mọc um tùm, ban ngày đi ngang đã sợ,
huống chi đêm tối chỉ thấy ánh sáng những
con đom đóm lập lòe, nơi mà nhiều người lớn
kể lại rằng “ma” thường ngồi chờ người đi qua để đòi thế mạng, nơi mà có những
cái đầu lăn long lóc trên đường rồi lên tiếng hỏi: “đầu đây, mình đâu?, nơi mà
có cây đa to ba người ôm chưa tròn cái gốc, vẫn có những tiếng à ơi ru hời cho con
ngủ, với giọng người đàn bà thật thảm
thiết từ chiếc võng đong đưa chỉ có tiếng ru mà bóng người đâu tìm chẳng thấy…( rõ ràng chỉ nhát con nít)
Nhiều
hôm làm gan đi về cuối tuần và trở lại thành phố bằng xe đạp. Con đường sao mà
dài hun hút, thăm thẳm mù khơi. Đã vậy mỗi khi đi qua cầu Đà rằng cũ, gặp lúc
gió Nam cồ xuất hiện, những ngọn gió ác ôn cứ nhè đứa con nít mà thổi thốc thổi
tháo, thêm cái nạn xe hơi chạy vút qua, mỗi lần như vậy, con bé cứ muốn …bay
theo chiều gió, may nhờ có chiếc xe đạp cản lại, khỏi lọt xuống cầu, khỏi bị dòng
nước sông Ba cuốn trôi ra biển...
Tôi may mắn được trọ học nhà chị Thân. Ba má
chị là bạn của ba má tôi, nên cả nhà chị đều xem tôi như con cháu trong nhà. Từ
căn nhà đầu tiên là tiệm thuốc tây Đông Hưng trên đường Trần hưng Đạo, mà lần đầu
tiên đứa con gái nhỏ nhà quê lên tỉnh học một mình, không có người lớn dẫn đường, mặc dù đã đến
ngay trước cửa tiệm lại chẳng dám vào, đến khi anh tài xế xe lam, người đã chở
tôi đến nơi do sự gửi gắm của ba tôi trở lại, vẫn thấy con bé con ngồi cạnh cửa
ngoài. Anh hú hồn vì tôi đã không bị “mẹ
mìn” bắt. Tôi bắt đầu ở luôn thành phố để học, từ đó, nơi ban đêm có những ngọn đèn đường điện sáng trưng, để cả bọn con
nít cùng nhau chạy bắt con cà cuống đem
tặng cho bà Bắc di cư gần nhà cần có trong món ăn của gia đình họ.
Về sau, dù có mấy lần nhà chị Thân
thay đổi chỗ ở, có khi dọn đến sát nhà anh Bổng( Ngọc cư), sau có mở nhà bán sách báo có tên “Hùng Cường”,
nhà ở thì sát chân núi Nhạn, lúc ấy là con đường mang tên số Một, tôi vẫn là đứa
con nhỏ trong gia đình chị. ( về sau Má tôi có đem anh em của Th. đến gửi
nhờ nhà chị luôn, đến mãi bây giờ tôi
vẫn nhớ ơn xưa). Nơi mà mỗi tối thứ năm, tôi vẫn chạy băng qua đường đứng nép bên
cửa sổ nhà chú Hiệp để lén nghe các ca sĩ hát trực tiếp với tiếng đờn, phát
thanh ra loa ở ngả năm, căn nhà có cây trứng cá to tổ chảng, gần tiệm thuốc Tế
sanh, nhà dùng làm “phòng phát thanh” của thành phố, phát đi những tiếng hát của
rất nhiều người Tuy Hoà chính gốc hay đến ở Tuy hoà, cho cả thành phố nghe, với
nhiều chương trình khác nữa.
Thành phố Tuy Hòa
Người ca sĩ đầu tiên con bé tôi nhớ mãi là cô
Quỳnh (Vợ của thầy H. lúc đó). Cô là người Huế, dù cô không có dáng vẻ liễu yếu,
mảnh mai, nhưng giọng hát của cô thật mềm mại ngọt ngào truyền cảm, và bài hát
tôi nghe được lần đầu tiên từ giọng hát
của cô là bài “Tôi đã gặp” ( Tôi đã gặp anh, người trai quá hiên ngang,
đi xây cuộc đời vào lứa tuổi đôi mươi, biên cương xa xôi, anh vì yêu sông núi đem
thân đi xây ngàn nơi…) có lẽ từ bài hát này đã in đậm nét oai hùng của “người
trai lính chiến ” trong trí đứa con nít tôi, mà về sau đời tôi đã gắn liền với
đời sống của người lính trận. Những giọng hát Tuy Hoà ngoài cô Q, còn có Minh
(Hồng Châu), cô bé Hoàng Ánh, một cô bé thật đẹp mà từ năm lớp nhì, lúc đuợc nhà trường chọn cho đi cắm trại ở sân
bay ngoài Chớp chài(?), tôi đã say mê nhìn cô mặc chiếc áo đầm trắng, múa trên
sân khấu với hình ảnh bà tiên hay gì gì đó, mà mãi về sau tôi vẫn còn hâm mộ,
mỗi lần đi ngang tiệm hình ở đường Phan Đình Phùng thấy tấm hình của cô thật lớn treo ngang khung
cửa sổ cứ mãi đứng nhìn. Và sau đó người hát hay là chị Ánh Tuyết và người anh
tên Khiết(?)…..v..v..
Tôi vẫn lót tót theo gót chị Thân đi học
vào những ngày mới tập tễnh bước chân vào ngưỡng cửa trường trung học Nguyễn Huệ
cũ nơi đường số sáu….
Đúng là đường đi đến trường khó thật,
nhưng không khó vì đường dài thăm thẳm, qua cầu gió bay, hay sợ bị lạc vào nẻo
đường thành phố, mà chỉ sợ cái nỗi học
dở quá không lên lớp được bị Thầy giáo cho về nhà, thế nào ba má tôi cũng bắt
đi ra đồng coi thợ gặt lúa và canh chừng những người ..mót lúa cắt lúa trộm, công việc mà con bé
con hỉ mũi chưa sạch tôi vẫn …được ra oai vào mùa lúa chín. Tàn đời. Làm sao có
được những người bạn học thân thương mà giờ này ngồi đây nhắc nhở.
“Cái Thanh mười tám gian” là địa chỉ nhà mới của bạn khi đã lớn. Chứ hồi còn bé, nhà Thanh ở con đường
chặn ngang đầu trên đường Trần Hưng Đạo ở gần rạp Diên Hồng, cái rạp xi-nê vẫn
thường hay chiếu phim Ấn độ hoàn toàn nói tiếng Việt nam do hãng phim Mỹ Vân
chuyển âm, như “Con thơ trên dòng suối-
Sữa rừng thay sữa mẹ- Hoàng hậu Rắn hay Chàng phù thuỷ đa tình….” Nên thỉnh
thoảng sáng chủ nhật không về nhà quê, bọn con nít tụi tôi thường bỏ ra ba đồng
vào cửa ngồi ghế…thượng hạng cải lương, tha hồ xem xét nhìn ngắm mấy nữ tài tử
xi-nê Ấn độ luôn có vết son trước trán đẹp tha thướt mà dám chơi với …rắn, khiến lũ con nít hết
hồn, vừa lấy bàn tay che mắt và cũng vừa he hé mấy ngón tay coi thử tới đâu
rồi.
Khác với rạp Diên Hồng là rạp Đại Nam của nhà
bác Bùi Phương, thân sinh của bảy (?)
người con gái đẹp nổi tiếng ở Tuy Hoà với tên lót có chữ Ngọc. Ở rạp hát
này, có lần chúng tôi được Chú Thiếm ( ba má chị Thân) cho vé Thượng hạng đi
coi cải lương thật, cái đoàn hát gì chẳng nhớ tên, nhưng họ đến bằng hai cái xe
ba-lua, đóng đô trên đoạn đường Phan Đình Phùng, lối về toà án. Người nữ diễn
viên của vở tuồng “Thần nữ dâng ngũ linh kỳ” đẹp lộng lẫy, xuống câu vọng cổ rất
mùi, làm bọn nhỏ chúng tôi mê mẩn và …ước ao ngày mai đến gặp cô để xin chữ ký.
Nhưng, khi đến nơi để tìm người muốn gặp, thì trời hỡi! những người trong đoàn
hát đang cãi lộn nhau, thiếu điều sắp đánh lộn vì tiền chia không đồng đều sao đó,
và người đẹp trong mơ của tụi con nít đêm qua, hiện nguyên hình là một người đàn
bà tầm thường mặt lại rỗ hoa!
Đó là
các nữ sinh, chứ mấy “nam cồ” lớp tôi thì đã rất “biết chuyện”. Dù con
nít, nhưng chàng Khánh đã biết mua kẹo …NU-GA tặng cho người chàng muốn tặng
rồi. Hèn chi cô bạn tôi khi lớn lên, một lô răng bị sâu viếng gần hết, phải nhờ
đến Nha sĩ.
Năm xưa Tuy Hoà có hai ngôi chùa lớn,
toàn nằm trong góc núi Nhạn, nhìn xuống sông Đà Rằng, là chùa Kim Long và Kim
Cang. Nhưng không biết vị Sư trụ trì nào có duyên với anh P Đ H. mà anh cạo tóc
trọc lóc định theo vào gõ mõ, tụng kinh? Sau này biết ra là tại anh theo đuôi,
cố đưa thư cho một người đẹp nào đó mà chưa được nàng hồi âm, nên anh buồn tình
xuống tóc chứ chẳng có dự định tu hành gì cả..
Lớp tôi coi mòi nổi cợm hơn nhiều lớp
khác cùng liên lớp, vì có quá nhiều anh chị vừa lớn lại đẹp gái đẹp giai, như
anh Phương, Muộn, Lợi, Cường, Hiền,
Khánh, Chính, Xuân, Hùng..v…v…các chị Mùi, Châu, H.Mai, Hà, Hương, Gái, Xuân Hồng,
Thu Cẩm.v..v…
Họ là những “thủ lãnh” oai hùng mỗi
khi xuất trận ra quân đi …tảo thanh các vùng có thức ăn hợp khẩu. Nhất là vào
mùa người ta chặt mía đem vào “lò” để sản xuất ra đường, những ruộng mía nằm đoạn giữa hai cây cầu bên này
đường quốc lộ, đối diện khu Ngọc Lãng. Nơi mà có một dãy ruộng mía rộng bao la,
dưới mắt đứa con nít tôi. Những chiếc xe đạp đèo nhau sau giờ tan lớp, trực chỉ
hướng quốc lộ để đi …mót mía . Đâu phải bọn tôi không có tiền mua, khi mà cả
đống mía nằm thẳng đuột mập ú chất đống dưới chợ Tuy Hoà kia, hay xe nước mía
hiện diện ngay ngả năm lúc nào cũng chạy rồ rồ để cho ra những dòng nước chảy
vào ly với màu xanh lợt vừa ngọt lịm với mía, thơm lừng với trái tắc và lạnh
đầu môi bởi những cục nước đá trong veo..
Nhưng cái vụ mót mía thích thú hơn
nhiều, nên cả lớp cứ rủ nhau đi khi có giờ nghỉ, đến chân cầu “Ông Chừ” cũng
xếp hàng đứng đợi nếu gặp đoàn xe đi ngược. Đến khi ông cảnh sát giữ cầu thổi
tu-huýt cho lệnh đi qua, là cả một bọn dắt xe chạy ù trên lối dành cho người đi
bộ qua cầu, rồi nhào xuống những đám đất chỉ còn trơ…gốc mía, vừa đi vừa lui
cui nhặt những khúc mía còn rơi vãi.Gặp khúc mía dài thì bỏ ngang đẩu gối bẻ
cái rốp, thành vài ba khúc mía ngắn, gọn dễ dàng bỏ lên miệng xiết ngon lành,
thích thú vô cùng vì mía vừa ngọt vừa mềm làm sao. Vui đáo để.
Tháp Nhạn Tuy Hòa
Về sau
có khi Thanh đi ngang nhà rủ tôi đạp xe
đến trường. Có lúc ngang qua nhà Cẩm Lưu
rủ bạn cùng đi. Nhưng khổ nỗi, trước khi
vào nhà bạn trong con hẻm nhỏ, bọn tôi đã gặp ngay một đám ..giặc cản đường, (vài
người trong nhóm họ đã qui tiên ) mấy nam sinh cùng trường, nhà họ ở đầu con hẻm sau cái xe bán nước mía ở
ngả năm, cứ đợi bọn tôi đến là nhào ra
huýt sáo, đếm một hai ba rồi kêu tên từng đứa, làm bọn tôi tá hoả tam tinh
đạp xe quẹo vào mà cứ muốn té, khiến mấy tên đó càng cười rộ. Thiệt tức mà
không làm gì được.
Tuổi học trò cũng ngộ thiệt. Hễ một
đám con gái đi với nhau thật đông, thì mấy chàng xếp de, không dám cản
đường chọc ghẹo. Nhưng lỡ hôm nào đi một
vài đứa, thì cứ y như rằng chân hươu đá chân nai, còn run lập cập nữa, nhất là
đoạn đường tắt từ đường Trần Hưng đạo đi ngả rẽ tắt ngang qua nhà máy nước đá
Tân Tân để đi về trường NH cũ, nên thường chúng tôi rủ ít nhất là ba bốn đứa đi
cùng, (Thanh, Tuyết, Điểu, Lưu…) đã không sợ, còn dễ dàng ghé vào nhà thầy H..
để mua ổi, nhất là mùa ổi chín. Nhà thầy trên đường số 6, trước khi đến trường.
Một
mảnh vườn thật rộng, trồng không biết
bao nhiêu gốc ổi, những trái ổi sẻ nhỏ nhỏ, xinh xinh, bóng mượt, thơm lừng.
Mạnh đứa nào đứa nấy hái ổi theo tiền mình muốn mua. Một ngăn trong tập vở để
chứa ổi, và một gói muối ớt mang theo, tuyệt vời trong giờ ra chơi và làm rỏ
dãi mấy người bạn khác khi nhìn thấy. Có hôm vì bận làm bài tập, không kịp
…thanh toán hết, nên trái ổi chín bị bẹp dúm trong cặp táp, báo hại phải lau
cặp cho sạch, may mà hột ổi không làm hư vở.
Vịnh Xuân Đài Sông Cầu
Nam sinh lớp tôi thuộc thành phần đại
cồ hơi nhiều, nên dù có quậy phá cũng vẫn học giỏi như thường. Nên kỳ thi Trung
học cuối cùng năm đó, nhiều.. cá đã vượt vũ môn. Hú hồn cho cả bọn tôi, hai con
nhỏ ngồi bàn đầu và mấy nhóc nam bên phía bàn bên kia ( Khánh- Tú-
Hùng-Xuân…..) cũng đều thẳng tiến.
Vào năm học đệ tam, lớp tôi đã có hai anh chị
ký bản án “chung thân khổ sai” đầu tiên. Hai anh chị M.và G. mời cả lớp đi dự
đám cưới tại nhà. Trời đất, cái đám con nít cũng hăm hở kéo nhau đi mà không
biết mua gì để tặng cho cô dâu chú rể, (hình như thời đó chưa có mục đi tiền
như bây giờ).
Nhưng rồi cũng ngang nhiên ngồi vào bàn tiệc, và lại kêu trời nữa
khi mà trên bàn ăn toàn là… đùi gà và
thức ăn được dọn lên cái nào cái nấy to đùng nên không dám gắp, chỉ ngại rằng
cầm tay xé mất vệ sinh, nên cứ ngồi cầm đũa mà ngó, đến khi chủ nhà thấy thì đã
sắp thu dọn bàn tiệc và mấy đứa gần như bị …đói. Hỏi ra thì chỉ là thức ăn chay
mà sao giống y chang thịt vậy, họ nấu nướng khéo quá và bọn tôi bị quê (đúng là
nhà quê).
Lớp tôi lại có thêm một số anh chị em
từ những trường xa đổi tới hay bên Bồ đề-Đặng Đức Tuấn mới đậu trung học nên được vào. Nào là chị
Tấm, chị Thanh, anh Tâm ( hơi có tật ở chân), chị Phê, anh Nghĩa, Đổng, Thảo…,
nên đã vui càng vui hơn nữa. Nhất là đệ tam, là năm mà bọn học trò được nghỉ xả
hơi không cần chú mắt vào sách để học thi.
Thế là cả bọn lại tổ chức đi ghe qua
Ngọc Lãng ăn dưa hấu, ra tận ngoài núi Chớp Chài ăn …củ sắn mới đào từ dưới cát
lên. Có bữa bọn con gái còn bày đặt mặc áo dài để làm người mẫu cho anh chàng
Tâm chớp ảnh (uổng quá, bị đổi chỗ ở nhiều nên không ai trong lớp còn giữ lại
tấm hình nào).
Tuổi đời ngày càng lớn, tính tình con nít cũng
đổi thay. Thôi rồi những buổi xoắn quần leo lên dốc núi Nhạn để hái hoa hay lá
trầu bà đem về nhà trang trí. Thôi rồi những buổi tối ngồi bài hải ngay trước
hàng nem nướng của Bà Năm nổi tiếng ở ngả năm, những vắt nem bỏ vào lò lửa than
hồng, mùi nem nướng gặp than nóng bay lên ngát mũi, bà bỏ vào cái bánh tráng đã
nhúng nước vài lá rau thơm, một vắt nem, vài miếng dưa leo, khế chua và một cái
“chả ram” có con tôm và lá hành bên trong chiên dòn rụm, chấm với nước mắm vừa
chút mặn, chút ngọt với nhúm đậu phụng giã vừa vừa không nhuyễn lắm.
Cắn cuốn nem vào miệng, nem chưa vào cuống họng mà
dịch vị đã tuôn ào ào, ngon hết biết. Thôi rồi những buổi tối sau giờ học bài,
cả bọn sà vào ngồi xổm ở hàng bà chuối chiên cũng ở ngả năm, cứ chỉ chỏ miếng
nhỏ của mày, miếng lớn của tao, những miếng chuối chiên no phồng, vớt từ lò dầu
đang sôi sùng sục, vắt ngang thành chảo…
Con đường Trần Hưng Đạo từ nhà đến
trường Nguyễn Huệ mới, không còn những người nam sinh chận đường chọc phá, rồi
cười lên hăng hắc, hô hố nhưng vẫn thấy dễ thương. Mà bây giờ là những chiếc xe
jeep nhà binh, chạy chầm chậm dưới lòng đường theo sau vài chiếc xe đạp với tà
áo dài màu trắng cột ngang lưng (sợ vướng sợi dây sên xe đạp). Một nhóm nữ sinh
đã biết cúi đầu e thẹn làm duyên, và các chị, các bạn lần lượt bỏ ghế nhà
trường leo lên xe jeep đi theo …ai về khắp miền đất nước, một số rời trường ra
đi về thủ đô học tiếp và một số về thành phố khác, trong đó có tôi.
Rồi một ngày, có những người bạn mặc
quân phục quân trường tìm đến nhà thăm. Anh
S. đã bạo gan ngỏ lời mời về làm ..mẹ của bọn nhỏ con anh ấy. Anh bạn
Th. kiên nhẫn hơn cứ muốn ngồi kể chuyện ngày xưa để tìm lại chút tình thân
trong kỷ niệm, anh D., từ quân trường VB Đà Lạt về phép, thì cứ ngập ngừng nửa
muốn nói điều gì nhưng lại chẳng nói thành câu,
dù trong nhiều bức thư gửi về từ
quân trường, anh vẫn nói xa nói gần chuyện mai sau, mãi đến khi nghe tin anh hy sinh ngoài chiến trận, người đi mãi
không về nhưng đã không mang theo dùm niềm ân hận trong tôi. ….
Những ngày tháng ngây thơ học trò đã
đi qua, tình yêu con nít ngày nào chỉ đứng nhìn
trộm từ xa, hay giả vờ tình cờ đi ngang để trao vội tờ thư giấy học trò
rồi đi nhanh sợ bạn bè bắt gặp chọc phá, hoặc lên văn phòng trình báo cho Giáo
sư hay, thế nào cũng bị bắt phạt “cấm túc”, nhưng người nhận thơ thì mãi mãi chẳng
hồi âm… Tất cả cũng đã bay theo với gió
bụi thời gian và góc đời riêng trong tôi hình như không có chỗ để dung chứa.
Ngày thành phố thay tên, nước nhà đổi chủ, những người bạn xưa đã bằn bặt
tin nhau. Có người cũng đã buông xuôi về miến đất lạnh từ trong những ngày còn
cuộc chiến như anh Phương, Phước… Mới đây nghe tin một vài người đã không còn
điều khiển hoàn toàn cơ thể của mình đưọc nữa như chị KL…Một nén hương thắp muộn
màng và lời cầu bình an cho tất cả.
Thời gian không dừng lại chờ ai. Qua
rồi cái tuổi học trò ngây thơ, khờ dại nhưng rộn rã tiếng cười vui. Bây giờ,
nơi đây, xa thành phố Tuy hoà thân yêu đến nửa vòng trái đất, những người bạn xưa gặp lại nhau, mừng vui khôn xiết,
biết nói gì nếu không …kể chuyện ngày xưa, chuyện ngày xưa sẽ không bao giờ
chấm dứt trong khối óc của đám bạn già cho đến khi phủi chân ngồi nhìn đàn con
cháu đốt nhang trên bàn thờ. Ngày hội ngộ của Trường, cũng là ngày cả bọn tìm
về tuổi nhỏ….
Ước gì được gặp gỡ tất cả các bạn ngày
xưa, tha hồ đổi trao, nhắc lại chuyện cũ mà chẳng còn sợ bị Thầy giáo phạt vì tội…nói
chuyện ồn ào trong lớp học! .
Mong lắm thay!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét