- Chướng ngại hiểm hóc nhất cho cuộc giải cứu thuyền nhân
Ts. Nguyễn Đình Thắng Ngày 20 tháng 1, 2025 http://machsongmedia.org 3 buổi điều trần do DB Christopher Smith triệu tập liền nhau trong tháng 7 năm 1995 chứng minh kết quả thanh lọc tị nạn theo CPA hoàn toàn hỏng, và điều luật chống CPA của DB Smith là cách duy nhất bảo đảm thuyền nhân không bị cưỡng bức trở về nơi họ sẽ bị đàn áp. Thành trì lý lẽ cuối cùng của Bộ Ngoại Giao và các thành phần theo đuôi là Việt Nam đã thay đổi nên sẽ không đàn áp thuyền nhân hồi hương. Ngôn sứ hàng đầu cho lý lẽ này là Ông Lê Xuân Khoa: “Riêng về phần tôi, tôi đã thăm viếng Việt Nam nhiều chuyến kể từ 1991. Tôi cũng không tin là có sự kỳ thị hay đàn áp có hệ thống. Rõ ràng là chính quyền Việt Nam, với sự chấm dứt Chiến Tranh Lạnh, đã chuyển từ lập trường Cộng Sản cứng rắn sang kinh tế thị trường. Trong tháng này, qua việc thiết lập quan hệ bang giao với Hoa Kỳ và trở thành thành viên của ASEAN [Hiệp Hội các Quốc Gia Đông Nam Á], tiến trình hội nhập của Việt Nam vào cộng đồng các quốc gia đã tăng tốc. Như một kết quả, sẽ có nhiều cơ hội hơn để phát huy dân chủ và cải thiện thành tích nhân quyền của quốc gia này... Trong những năm qua, nhiều nhóm trẻ người Mỹ gốc Việt đã thiết lập các chương trình của riêng họ, huy động nguồn lực của chính họ, để cung ứng sự trợ giúp cho cả những người hồi hương và những người không thuộc thành phần hồi hương. Không một nhóm nào trong số đó nhận diện bất kỳ trường hợp bị đàn áp nào.” Văn bản nộp vào buổi điều trần ngày 25 tháng 7, 1995. Xem bản ký tự buổi điều trần ngày 25 tháng 7, 1995, trang 217 – 222. 
Hình 1 – Chính sách thanh lọc CPA trong con mắt của thuyền nhân ở Hồng Kông Bà Trợ Lý Ngoại Trưởng Phyllis Oakley, đại diện Bộ Ngoại Giao, vin vào đó để khẳng định: “Chúng tôi có 4 tổ chức NGO, những người có thể tới lui. Kết luận của những người của chúng tôi là mức độ và cường độ giám sát thuyền nhân hồi hương là chưa từng có từ trước đến giờ, và chúng tôi không tìm thấy một dạng mẫu đàn áp hay kỳ thị nào. ... các báo cáo thực tế của họ cho thấy thuyền nhân không bị đàn áp và tái hội nhập khá tốt... Nếu có sự vi phạm nhân quyền nghiêm trọng đối với những người hồi hương thì chúng tôi đã phải nghe về chúng.” SEARAC, tổ chức của Ông Lê Xuân Khoa, là một trong số 4 tổ chức NGO được tài trợ bởi Bộ Ngoại Giao. Ông Lê Xuân Khoa là thành phần tiên phong trong số “những người của chúng tôi” như Bà Oakley mô tả. Lập luận cực kỳ hiểm độc Lập luận rằng Việt Nam đã thay đổi là lập luận cực kỳ hiểm độc vì nó dựa vào luật tị nạn quốc tế: Chỉ những ai “sẽ” bị đàn áp nếu hồi hương, chứ không phải dựa vào quá khứ bị đàn áp, thì mới có tư cách tị nạn. Dù có lý do chính đáng để xin tị nạn khi ra đi, nhưng tình hình ở quê nhà đã thay đổi nên không còn sợ bị đàn áp nữa thì vẫn không có tư cách tị nạn. Bộ Ngoại Giao dùng lập luận này để khẳng định rằng dù thanh lọc có tồi bại và bất công đến đâu thì kết quả thanh lọc vẫn xác đáng: Không một ai bị từ chối tư cách tị nạn oan sai trong thanh lọc CPA vì đằng nào họ cũng không bị đàn áp khi hồi hương. Đó cũng là căn cứ cho giải pháp mà Ông Lê Xuân Khoa mệnh danh là “Khu Vực Xám”: Không ai bị từ chối tư cách tị nạn oan sai, nhưng Hoa Kỳ sẽ chọn xét lại một số ít hồ sơ trên căn bản nhân đạo. Chướng ngại hiểm hóc Để đối phó với lập luận này, chúng tôi vừa phải chứng minh rằng trong số hơn 70 nghìn thuyền nhân đã hồi hương có nhiều người bị đàn áp, vừa phải chứng minh rằng số hơn 40 nghìn thuyền nhân còn ở các trại có nguy cơ bị đàn áp nếu hồi hương. Tại buổi điều trần ngày 27 tháng 7, 1995, Bà Luật Sư Pam Baker và tôi đã luân phiên chứng minh rằng: - Có nhiều thuyền nhân bị bắt, bị tù, thậm chí bị xử tử sau khi hồi hương. CUTN/LHQ biết nhưng che đậy.
- Nhân viên CUTN/LHQ giám sát hồi hương không theo dõi trường hợp bị đàn áp mà chỉ theo dõi việc thực thi những gì nhà nước Việt Nam cam kết với quốc tế.
- Bộ Ngoại Giao Hoa Kỳ đã nhận từ BPSOS nhiều hồ sơ thuyền nhân hồi hương bị đàn áp nhưng làm như không biết. Thậm chí, họ còn tráo thông tin hồ sơ (xem ghi chú).
- Phái đoàn NGO do Ông Lê Xuân Khoa hướng dẫn đến Việt Nam cuối năm 1994 có trên tay các hồ sơ này do BPSOS cung cấp nhưng không tiếp xúc với nạn nhân. Khi về Mỹ, họ tuyên bố là không thấy ai bị đàn áp sau khi hồi hương.
Ghi chú: BPSOS cho Bộ Ngoại Giao hồ sơ của Ông Văn Tiến Ka hồi hương từ Hồng Kông bị bắt, Bà Oakley lấy thông tin từ CUTN/LHQ để nói với Quốc Hội rằng Ông Nguyễn Văn Kha, một người khác, bị bắt sau khi hồi hương vì tội cướp của và giết người, bị án tử hình. Để phản bác lập luận rằng chế độ ở Việt Nam đã thay đổi, tại buổi điều trần ngày 25 tháng 7, tôi trưng dẫn trường hợp 2 công dân Hoa Kỳ bị bắt và tuyên án tù: “Tôi muốn nhắc đến 2 hồ sơ, của Ông Nguyễn Tấn Trí và Ông Trần Quang Liêm, bị giam giữ ở Việt Nam từ năm 1993, khi họ được chính quyền Việt Nam cấp visa chính thức để tham gia một hội nghị ở TP Hồ Chí Minh, cũng đã được chấp thuận. Nhưng, khi họ đến nơi, chính quyền quay ngược chủ trương và xem hội nghị này là bất hợp pháp. Hai người này, đều là công dân Hoa Kỳ, bị bắt với cáo buộc tham gia hoạt động chống chính quyền và họ tiếp tục bị giam cho đến ngày hôm nay.” Cũng trong buổi điều trần ngày 25 tháng 7, Ông Kyle Horst, cựu nhân viên CUTN/LHQ giám sát người hồi hương, cũng xác nhận rằng nhà nước Việt Nam sẽ không nhượng bộ về nhân quyền trong đối tác với Hoa Kỳ. Sự phản biện của tôi kể trên chỉ là phần mào đầu. 
Hình 2 - Ông Nguyễn Tấn Trì và Giáo Sư Stephen Young khi Ông Trí vừa về đến Hoa Kỳ (ảnh RFA) Dập tắt lập luận của phe bảo vệ CPA Sau chuỗi điều trần trong tháng 7, tôi đã bàn luận với DB Smtih và Ông Rees, Cố Vấn Trưởng của DB Smith, về sự cần thiết phải có một buổi điều trần chuyên về tình hình đàn áp nhân quyền ở Việt Nam nhằm đánh đổ lập luận hiểm độc của phe quyết bảo vệ CPA. DB Smith đồng ý nhưng muốn tìm thời điểm phù hợp nhất. Thời điểm ấy đến khi tôi được tin Ông Nguyễn Tấn Trí và Ông Trần Quang Liêm được trả tự do và sắp về lại Hoa Kỳ. DB Smith đã triệu tập ngay buổi điều trần thứ 4 ngày 8 tháng 11, 1995, đúng 1 ngày sau khi Ông Trí đặt chân đến Hoa Kỳ và chưa kịp về với gia đình ở Houston, Texas. Giáo Sư Stephen Young là người giúp thông dịch. Theo đề nghị của tôi, DB Smith mời Ông Trần Tử Thanh, Bà Trần Thị Thức là vợ của Giáo Sư Đoàn Viết Hoạt, và Thi Sĩ Nguyễn Chí Thiện. DB Smith còn mời Thầy Thích Giác Đức và Ông Võ Văn Ái. Các nhân chứng không phải người Việt gồm có Ông Kent Wiedemann, Phó Trợ Lý Ngoại Trưởng cho Đông Á và Thái Bình Dương Vụ; Ông Steven Coffey, Quyền Phó Trợ Lý Ngoại Trưởng cho Dân Chủ, Nhân Quyền và Lao Động; Bà Nina Shea, Giám Đốc chương trình tự do tôn giáo của Freedom House; và Ông Michael Jendrzejczyk, Giám Đốc Human Rights Watch Châu Á. Mở đầu buổi điều trần, DB Smith trích dẫn văn thư của American Legion, là tổ chức của các chiến binh và cựu chiến binh tham chiến ngoài lãnh thổ Hoa Kỳ. Tổ chức này cho biết có một số đồng minh trong cuộc chiến Việt Nam ở trong số thuyền nhân còn ở các trại, lên án thanh lọc CPA bị lỗi nghiêm trọng, và kêu gọi không hồi hương thuyền nhân. American Legion kêu gọi Quốc Hội thông qua điều luật chống CPA của DB Smith. Ông Kent Wiedemann, người điều trần trước tiên phát biểu cùng nội dung với Bà Oakley và các NGO theo đuôi Bộ Ngoại Giao, nhưng lời lẽ trung dung hơn. Kế đến là Ông Steven Coffey, giới chức Bộ Ngoại Giao đích thân vận động trả tự do cho Ông Nguyễn Tấn Trí và Ông Trần Quang Liêm, xác nhận: “... chính quyền Việt Nam vẫn hạn chế các quyền tự do dân sự , đặc biệt là quyền tự do biểu đạt, hội họp và tôn giáo. Họ tiếp tục bắt bớ và giam giữ tuỳ tiện những ai biểu tỏ quan điểm đối nghịch. Chúng tôi đặc biệt thất vộng về phiên tòa tháng 8 vừa qua và phán quyết bỏ tù 9 người hoạt động cho dân chủ, kể cả các công dân Hoa Kỳ Nguyễn Tấn Trí và Trần Quang Liêm, vì họ lên kế hoạch cho hội nghị về dân chủ ở TP Hồ Chí Minh vào tháng 11, 1993. Tương tự, vài ngày sau đó, 6 nhà tu sĩ Phật Giáo, như Ông [DB Smith] chỉ ra, đã bị xử và tuyên án tù do đã tham gia vào công cuộc cứu trợ lũ lụt và các sinh hoạt khác do Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam Thống Nhất bảo trợ.” Ông Coffey liệt kê nhiều vụ vi phạm nhân quyền nghiêm trọng khác, chỏi lại nội dung điều trần của Bà Phyllis Oakley, Ông Claude Pepin và Ông Lê Xuân Khoa vào tháng 7 trước đó và Ông Kent Wiedemann vừa phát biểu trước đó. Không như các người này, Ông Coffey nói có chứng – nhân chứng của Ông có mặt ngay trong phòng và là người điều trần tiếp theo. Ông Nguyễn Tấn Trí, công dân Hoa Kỳ vừa ra khỏi nhà tù Việt Nam, cho biết là nhóm của Ông đã được nhà nước Việt Nam cấp phép tổ chức “Hội thảo quốc tế về phát triển Việt Nam’’ vào ngày 27 tháng 11, 1993. Giấy mời đã được gửi đi. Thế nhưng 10 ngày trước cuộc hội thảo, công an bất thình lình bố ráp, bắt toàn bộ ban tổ chức. Sau đó, 9 người bị xử từ 4 đến 15 năm tù. Ông Trí bị 7 năm tù. Các chứng nhân kế tiếp mô tả bức tranh ảm đạm về nhân quyền, về tự do tôn giáo ở Việt Nam. Để dẫn chứng, họ nêu tên nhiều tù nhân chính trị, tù nhân tôn giáo. Thầy Thích Giác Đức và Ông Võ Văn Ái nói về chính sách bách hại Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam Thống Nhất mà điển hình là Hoà Thượng Thích Quảng Độ và 5 vị tu sĩ đã bị bắt giam chỉ vì đi cứu trợ lũ lụt miền Trung. Nhà thơ Nguyễn Chí Thiện, với 40 năm sống trong lòng chế độ cộng sản, cho biết là đảng cộng sản không bao giờ chấp nhận đa nguyên, đa đảng và tôn trọng tự do và dân chủ. Theo ông, thành phần lãnh đạo đảng cộng sản bám quyền lực đến cùng để tham nhũng, bòn rút tài nguyên quốc gia và bóc lột nhân dân. Bà Trần Thị Thức nói về người chồng, Gs Đoàn Viết Hoạt, 2 lần đi tù. Lần thứ nhất gần 12 năm bị giam mà không có bản án. Sau khi ra tù vào tháng 2 năm 1988 theo chính sách “đổi mới” của đảng cộng sản, Gs Hoạt lên tiếng kêu gọi đảng cộng sản thực sự đổi mới. Vì vậy, năm 1990 ông lại bị bắt và sau 28 tháng giam giữ bị tuyên án 15 năm tù cộng với 5 năm quản chế. Bà Nina Shea trình bày hiện tình đàn áp tôn giáo vẫn nghiêm trọng, và Ông Michael Jendrzejczyk phân tích các thông tin của Human Rights Watch về vi phạm nhân quyền tràn lan ở Việt Nam. Ông Trần Tử Thanh, người điều trần cuối cùng, đưa ra các số liệu và thông tin cụ thể về người tù chính trị ở Việt Nam. Ông là một cựu tù nhân chính trị có cha là Ls Trần Văn Tuyên chết trong tù cộng sản. Theo Ông, con số tù chính trị có thể lên đến 10 nghìn trong các trại tù ở khắp Việt Nam. Ông dẫn chứng danh sách 374 tù chính trị ở trại A20 và 153 tù chính trị ở trại Xuân Lộc và đúc kết với lời kêu gọi: “... chúng tôi kêu gọi chính phủ Hoa Kỳ chống đối mạnh mẽ hồi hương cưỡng bức các người Việt xin tị nạn ở Đông Nam Á và Hồng Kông. Nhiều người trong số họ từng là nạn nhân của sự đàn áp nghiêm trọng trước khi họ đào thoát. Họ sẽ đối mặt sự đàn áp nếu bị hồi hương.” 
Hình 3 – Ông Trần Tử Thanh cùng vói DB Christopher Smith và Ts. Nguyễn Đình Thắng tại buổi hội luận về đàn áp nhân quyền ở Việt Nam do BPSOS tổ chức ở Quốc Hội Hoa Kỳ, ngày 16 tháng 1, 2014 Ý nghĩa của buổi điều trần Các chứng nhân người Việt được mời điều trần là những người trong cuộc, có đầy đủ tư cách và căn cứ để đánh tan lập luận độc hiểm của phe bảo vệ CPA, mà nổi bật nhất là Ông Lê Xuân Khoa. Ông ta nhân danh là một người Việt được tiếng là bảo vệ người tị nạn, đi lại Việt Nam dễ dàng và có hoạt động ở Việt Nam để khẳng định rằng Việt Nam đã thay đổi và thuyền nhân hồi hương không bị kỳ thị hoặc đàn áp. “Tháng 7 năm 1993, với khoản tài trợ từ Văn Phòng các Chương Trình Tị Nạn của Bộ Ngoại Giao và với sự hợp tác của các thiện nguyện viên Mỹ gốc Việt, tổ chức của tôi bắt đầu chương trình hỗ trợ tái hội nhập để đáp ứng các nhu cầu của người xin tị nạn hồi hương... Kinh nghiệm thực địa của chúng tôi cho thấy rằng khi cung ứng sự trợ giúp trực tiếp cho người hồi hương, các tổ chức phi chính phủ (NGO) cũng có thể theo dõi sự an toàn của họ một cách thực tiễn. Thực vậy, tôi tin rằng hệ thống theo dõi trên thực tế này, trong một số cách, còn hiệu quả hơn là hệ thống theo dõi chính thức được áp dụng bởi CUTN/LHQ.” Văn bản phát biểu của Ông Lê Xuân Khoa nộp cho buổi điều trần ngày 25 tháng 7, 1995. Ông Lê Xuân Khoa tự xác nhận mình là chứng nhân để tuyên bố rằng không một thuyền nhân hồi hương nào bị kỳ thị hoặc đàn áp. Ông ta còn ngụ ý rằng thay vì tốn tiền phỏng vấn lại mọi thuyền nhân, như điều luật của DB Smith đòi hỏi, thì hãy hồi hương mọi thuyền nhân và cấp thêm tiền cho các tổ chức NGO như SEARAC giúp họ tái hội nhập. Lập luận này được nhóm Tổ Hợp Consortium mà tổ chức SEARAC của Ông Lê Xuân Khoa là thành viên nới rộng dùng để vận động TNS Frank Lautenberg và các thượng nghị sĩ đồng viện xoá bỏ điều luật chống CPA của DB Smith tại Thượng Viện: “Nếu được thông qua, điều luật này có triển vọng sẽ kéo dài thời gian thuyền nhân sẽ phải ở lại các trại tạm dung. CUTN/LHQ đã quyết tâm chấm dứt mọi tài trợ cho các trại tạm dung cuối năm 1995. Hoa Kỳ khi ấy sẽ phải tìm tiền để hỗ trợ các trại tạm dung. Chi phí để kéo dài thêm sự trông nom và bảo trì các trại sẽ tốn kém hơn là chi phí hỗ trợ tái hội nhập [thuyền nhân hồi hương]. ... Các chương trình hỗ trợ tái hội nhập tập trung vào phát triển các doanh nghiệp nhỏ, huấn nghệ và tìm việc làm, sức khoẻ và giáo dục. Các chương trình này đáp ứng các lý do đằng sau việc người ta bỏ Viêt Nam ra đi từ đầu và là yếu tố khuyến khích họ hồi hương.” Bản fax gửi TNS Frank Lautenberg ngày 10 tháng 7, 1995 Nói cách khác, Ông Lê Xuân Khoa và các tổ chức NGO lãnh tiền của Bộ Ngoại Giao khẳng định rằng thuyền nhân ra đi vì lý do cơm áo gạo tiền chứ không vì bị đàn áp, hơn nữa chế độ cộng sản ở Việt Nam đã thay đổi cho nên không thuyền nhân hồi hương nào đã hoặc sẽ bị đàn áp. Kết luận, không thuyền nhân nào bị từ chối tư cách tị nạn một cách oan sai vì không ai bị đàn áp khi hồi hương. Vô hiệu hoá lập luận này, hàng loạt chứng nhân người Việt nói với Quốc Hội Hoa Kỳ rằng nhà nước Việt Nam vẫn còn giam giữ hàng chục nghìn tù nhân chính trị, các tu sĩ Phật Giáo bị bắt giam chỉ vì cứu trợ lũ lụt, Gs Đoàn Viết Hoạt bị thêm 15 năm tù vì kêu gọi chế độ cộng sản thực sư đổi mới, những người tổ chức hội nghị về phát triển đất nước được nhà nước cho phép bị kết án tù lên đến 15 năm, trong đó có công dân Hoa Kỳ vừa về đến Hoa Kỳ hôm trước buổi điều trần. Và quan trọng không kém là xác nhận của một giới chức Bộ Ngoại Giao về dân chủ và nhân quyền rằng Việt Nam vẫn tiếp tục chính sách đàn áp, không có gì thay đổi như Ông Lê Xuân Khoa và Bà Phyllis Oakley tuyên bố với Quốc Hội. Buổi điều trần ngày 8 tháng 11 đã khắc phục lý lẽ vô cùng hiểm độc của họ. Hồ sơ của buổi điều trần này và 2 buổi điều trần công khai trước đó được chuyển kịp thời lên Thượng Viện. Bộ Ngoại Giao tăng cường vận động ở Thượng Viện để gỡ bỏ điều luật chống CPA của DB Smith, nhưng chủ tịch Uỷ Ban Đối Ngoại của Thượng Viện là TNS Jesse Helms (Cộng Hòa, North Carolina) và thủ lĩnh đảng Dân Chủ ở Uỷ Ban là TNS Joseph Biden (Dân Chủ, Delaware) đã bảo vệ nó một cách mạnh mẽ. Ngày 14 tháng 12, 1995, Thượng Viện thông qua Luật Chuẩn Chi Ngân Sách Bộ Ngoại Giao có điều luật chống CPA của DB Smith. Bộ Ngoại Giao và các nhóm theo đuôi để phá hỏng nỗ lực của DB Smith và của chúng tôi để giải cứu thuyền nhân trước nguy cơ cưỡng bức hồi hương đã hoàn toàn thất bại ở Quốc Hội. Sau khi thất bại, Bộ Ngoại Giao đồng ý thoả hiệp nhưng chỉ là ngoài mặt; họ và nhóm theo họ còn bày ra nhiều chướng ngại trước khi chương trình ROVR chính thức được các bên thoả thuận ngày 22 tháng 4, 1996. Ghi chú: TNS Biden sau này là Tổng Thống Hoa Kỳ, nhiệm kỳ chấm dứt hôm nay, ngày 20 tháng 1, 2025. Tài liệu tham khảo: Nguyên bản ký tự buổi điều trần ngày 8 tháng 11, 1995: https://chrissmith.house.gov/uploadedfiles/1995.11.08_human_rights_in_vietnam_.pdf Nguyên bản chuyển tả buổi điều trần ở Hạ Viện Hoa Kỳ ngày 25 tháng 7, 1995: https://chrissmith.house.gov/uploadedfiles/1995.07.25_indochinese_refugees_-_comprehensive_plan_of_action.pdf Bản fax của SEARAC và các thành viên Tổ Hợp gửi TNS Frank Lautenberg ngày 10 tháng 7, 1995: https://dvov.org/wp-content/uploads/2024/12/Consortiums-fax-to-Senator-Frank-Lautenberg-07-10-1995.pdf Mạch Sống
| 
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét