Thơ Lý Bạch - Bài 11, 12, 13

 

THƠ LÝ BẠCH – Bài 11, 12, 13

 

Bài 11            GIANG HẠ BIỆT TỐNG CHI ĐỄ.         江夏別宋之悌

 

                        Sở thủy thanh nhược không,                       楚水清若空，

                        Dao tương bích hải thông.                          遙將碧海通。

                        Nhân phân thiên lý ngoại ,                         人分千里外，

                        Hứng tại nhất bôi trung.                             興在一杯中。

                        Cốc điểu ngâm tình nhật,                           谷鳥吟晴日，

                        Giang viên khiếu vãn phong.                     江猿嘯晚風。

                        Bình sinh bất hạ lệ,                                    平生不下淚，

                        Ư thử khấp vô cùng.                                   於此泣無窮。

                                       Lý Bạch                                          李白

 

Dịch nghĩa:         Chia tay Tống Chi Đễ ở Giang Hạ.

Dòng sông ở đất Sở trong trẻo như bầu trời, chảy thông với biển xanh biếc xa xôi. Người sắp ra đi ngoài ngàn dặm,sự hứng thú vui thích trong chén rượu.Tiếng chim trong khe núi kêu vang lúc ngày trời tạnh ráo, tiếng vượn hú trong gió chiều (vang vọng) trên sông. Cả đời (ta) chưa từng rơi lệ nhưng trước cảnh tượng như thế nên cứ khóc hoài không nguôi !

Tạm chuyển lục bát:

                                      CHIA TAY TỐNG CHI ĐỄ Ở GIANG HẠ.

                                                    Màu trời sông Sở rất trong,
                                          Chảy vào biển biếc thông dòng xa xôi.
                                                   Người đi ngàn dặm chia phôi,
                                          Bao niềm hứng thú trong bôi rượu tràn.
                                                   Chim khe ngày tạnh hót vang,
                                          Gió chiều vượn hú râm rang trên dòng.
                                                   Cả đời rơi lệ chẳng từng,
                                          Trước bao cảnh ấy, khóc ròng không nguôi !

Chú thích:

                                                                                                                - Giang Hạ 江夏: vùng hạ lưu của Trường Giang chảy vào biển đông.

- nhược không 若空: nhược : như thế, thuận theo, giống như thế, hoặc là...;    nhược không: giống như bầu trời.

- dao 遙: xa xăm, xa xôi, rất xa...

- thông 通: nối liền, thông nhau...

- phân 分: chia tách, chia lìa nhau, chia phôi. .

- cốc 谷: khe núi, hang động, hốc núi. .

- ngâm 吟: ca ngâm, ca vang, kêu rên...

- bình sinh 平生: cả đời, suốt đời, xưa nay, trong đời...

- ư thử 於此: như thế đấy, như vậy... 

 

Bài 12        TẦM UNG TÔN SƯ ẨN CƯ            尋雍尊師隱居

 
                  Quần tiễu bích ma thiên,                      群峭碧摩天，
                  Tiêu dao bất kế niên.                            逍遙不 計年。

                  Bát vân tầm cổ đạo,                              撥雲尋古道，

                  Ỷ thụ thính lưu tuyền.                          倚樹 聽流泉。

                  Hoa noãn thanh ngưu ngọa,                 花暖青牛臥，

                  Tùng cao bạch hạc miên.                     松高白鶴眠。

                  Ngữ lai giang sắc mộ,                          語來江色暮，

                  Độc tự há hàn yên.                               獨自下寒煙。

                                 Lý Bạch                                     李白

 

Dịch nghĩa:                Tìm nơi ở ẩn của Ung Tôn Sư.

Dãy núi màu xanh biếc cao chót vót chạm sát bầu trời, (Tôn Sư) thảnh thơi rong chơi chốn xa xôi tính chi tháng năm ! Vén mây để tìm con đường xưa cũ, dựa gốc cây để nghe tiếng suối chảy. Con trâu xanh nằm trên đám hoa ấm áp ; chim hạc trắng đang ngủ trên cây tùng cao. Chuyện trò cho đến lúc sông đã nhuốm màu chiều. Một mình ta đi xuống giữa đám khói núi lạnh lẽo.

Dịch thơ:

                                            TÌM NƠI Ở ẨN CỦA UNG TÔN SƯ.

                                                      Vút cao núi biếc chạm trời,
                                             Tính chi năm tháng rong chơi bao mùa!
                                                      Vén mây tìm lại đường xưa,
                                             Tựa cây nghe tiếng suối lùa chảy trôi.
                                                      Trâu xanh hoa ấm nằm ngơi,
                                             Trên cao hạc trắng ngủ phơi ngọn tùng.
                                                      Chuyện trò sông đã chiều buông,
                                             Một mình ta xuống lạnh lùng khói giăng.

Chú thích:

- tiễu 峭: cao chót vót, dựng đứng, nóng nảy.

- ma 摩: đến gần, chạm vào, ma sát, bị tan mất, thuận theo. . .

- tiêu dao 逍遙: thong thả, thảnh thơi đi rong chơi đây đó không bị ràng buộc.

- kế 計: tính toán, tra xét, qua lại.

- bát 撥: vén lên, tốc lên, khơi dậy, dứt hết, dẹp tan. . .

- sắc mộ 色暮: màu chiều, chiều bắt đầu chuyển sang tối.

 

Bài 13              ĐỘ KINH MÔN TỐNG BIỆT            渡荊門送別

                            Độ viễn Kinh Môn ngoại,                    渡遠荊門外，
                            Lai tòng Sở quốc du.                           來從楚國遊。

                            Sơn tùy bình dã tận,                             山隨平野盡，

                            Giang nhập đại hoang lưu.                  江入大荒流。

                            Nguyệt há phi thiên kính,                    月下飛天鏡，

                            Vân sinh kết hải lâu                             雲生結海樓。

                            Nhưng liên cố hương thủy,                 仍憐故鄉水，

                            Vạn lý tống hành chu .                        萬裡送行舟。

                                          Lý Bạch                                      李白

 

Dịch nghĩa:                     Vượt núi Kinh Môn đưa tiễn người.

Vượt qua núi Kinh Môn ngoài đó xa xôi để đi đến nước Sở rong chơi. Núi non đã hết khi theo đến cánh đồng bằng phẳng. Dòng sông chảy vào cánh đồng còn bỏ hoang rộng lớn.Vầng trăng đã lặn, tấm gương trời bay lên. Những đám mây kết liền nhau và sinh ra những lâu đài trên biển. Vẫn thương nhớ mãi con sông nơi quê xưa. Ta tiễn đưa con thuyền (chở người bạn ) khởi hành đi xa muôn dặm.

Dịch thơ:

                                     VƯỢT NÚI KINH MÔN ĐƯA TIỄN NGƯỜI.

                                                Qua Kinh Môn xa thẳm,
                                                Theo đến Sở rong chơi.
                                                Tới đồng bằng, núi hết,
                                                Vùng rộng, nước chảy xuôi.
                                                Gương trời lên, trăng lặn,
                                                Lầu biển, mây ngàn khơi.
                                               Thương mãi sông quê cũ,
                                               Tiễn thuyền muôn dặm trôi.

Chú thích:

- Kinh Môn 荊門: ngọn núi ở vùng tây bắc huyện Nghi Đô, Hồ Bắc, Trung Hoa.

- Sở quốc 楚國: nước Sở thời Chiến Quốc thuộc vùng Hồ Nam, Hồ Bắc ngày nay của Trung Hoa

- bình dã 平野: cánh đồng bằng phẳng.

- đại hoang大荒: vùng đất hoang vu, xa xôi, rộng lớn.

- phi thiên kính 飛天鏡: tấm gương trời bắt đầu ló dạng khi vầng trăng đã lặn chấm dứt thời gian ban đêm ; đây chỉ lúc mặt trời đang lên cao vào buổi sáng như là sự nối tiếp giữa đêm và ngày. (Nhiều bản dịch nói đây là hình ảnh mặt trăng lặn bay như tấm gương trời. Ở đây không có chữ NHƯ nên chúng ta chỉ hình dung theo sự vận hành của thiên nhiên : lúc trăng đã lặn sẽ đến thời của mặt trời như tấm gương tròn trịa bay lên lúc bình minh !)

- hải lâu 海樓: hơi nước từ biển bốc lên ngưng kết lại qua ánh sáng của mặt trời tạo nên những hình ảnh ảo như lầu đài trên biển.

- nhưng 仍: mãi mãi, vẫn như cũ, nhân vì thế...

 

(xem tiếp bài 14,15 và 16 lần đến)