Hình ảnh các nữ lao động ở Ả Rập Xê Út cầu cứu năm 2021. Hải Di Nguyễn Ngày 6-7/3/2025 sắp tới tại Geneva, Thụy Sỹ sẽ diễn ra phiên rà soát nhà nước Việt Nam về Công ước về quyền người khuyết tật (Convention on the Rights of Persons with Disabilities, viết tắt CRPD). Quyền người khuyết tật là quyền gì? Là quyền được bình đẳng, không bị kỳ thị và phân biệt đối xử; là quyền được đi học, đi làm, kết hôn, tham gia chính trị, và thực hiện mọi quyền công dân khác; là quyền tiếp cận (access) và được hỗ trợ và tạo điều kiện thuận lợi, như xe lăn, phương tiện đi lại, thiết bị nghe nhìn, lối đi riêng, v.v.; là quyền được hỗ trợ trong giáo dục và các dịch vụ khác; là quyền được bảo vệ để không bị bỏ rơi, lợi dụng, hay xâm hại vì tình trạng khuyết tật; là quyền được độc lập và tự quyết; v.v. Bản Danh sách Vấn đề do Ủy ban CRPD gửi cho Việt Nam nhắc tới những điều trên. Trong đó cũng nhắc tới vấn đề lạm dụng, tấn công tình dục, bóc lột, và buôn bán phụ nữ và trẻ em khuyết tật. Nhưng còn những nạn nhân buôn người bị đánh đập dã man tới tàn phế? Và cách nhà nước Việt Nam đối xử với họ? Trường hợp một nạn nhân trở thành tàn phế Như chúng tôi đã nói nhiều lần, ở Việt Nam có hai hình thức buôn người. Một là buôn người dạng “nhỏ lẻ”, chẳng hạn như các đường dây lường gạt người Việt sang các nước láng giềng như Miến Điện hay Campuchia, giam lỏng và ép làm việc lừa đảo. Hai là buôn người dạng “chính thống”, qua chương trình xuất khẩu lao động của nhà nước. Người Việt đi xuất khẩu lao động có thể bị bóc lột dã man, có thể bị quỵt tiền, có thể bị đánh đến tàn phế, có thể bị cưỡng hiếp nhiều lần, có thể bị trói buộc bằng hợp đồng, có thể bị đẩy từ chủ này sang chủ khác… nhưng không bao giờ được nhà nước xem là nạn nhân buôn người. Không được hỗ trợ. Chẳng có công lý. Vì sao? Vì các chương trình xuất khẩu lao động đem lại hàng tỷ đô mỗi năm. Giữa năm 2023, tôi đã có hai bài viết về chị H Thái Ayun, một phụ nữ Êđê sang xuất khẩu lao động ở Ả Rập Xê Út năm 2018 và phải làm video cầu cứu để có chuyến bay về Việt Nam. Không những không được giúp mà còn bị sứ quán Việt Nam nhiều lần đe dọa, sách nhiễu, chị sang Thái Lan tỵ nạn tháng 12/2021, và tiếp tục lên tiếng về nạn nhân buôn người. Năm 2024, chị đã sang tái định cư ở Hoa Kỳ. Trong phỏng vấn, chị cho biết sứ quán Việt Nam chỉ can thiệp khi câu chuyện các nữ lao động mắc kẹt ở Ả Rập Xê Út đã đến tai LHQ. Nhưng để lên chuyến “máy bay giải cứu” về Việt Nam, mỗi người phải trả tiền vé là 28 triệu. Không có tiền, chị không ghi danh trở về. Ông Nguyễn Quốc Khánh của sứ quán Việt Nam nói chị có thể về miễn phí. Có lẽ vì chị là người cung cấp thông tin gửi báo cáo cho LHQ. Chị H Thái Ayun nói “Tôi có đăng ký về đâu. Sao tôi lại được về miễn phí? Có chị kia, mắt chị ấy gần mù do bị nhà chủ đánh đập và hãm hiếp, sắp mù mắt rồi, chị ấy muốn về gấp để chữa…Nếu chị ấy không được về, tôi cũng không về.” Cuối cùng người phụ nữ bị đánh gần mù mắt ấy cũng được về miễn phí trong khi 17 phụ nữ khác vẫn phải trả giá vé 28 triệu. Thế nhưng về Việt Nam không phải là yên. Đi bác sĩ, họ nói không chữa được nữa, có thay giác mạc cũng không thấy gì nữa. Không chỉ vậy, người phụ nữ này lại liên tục bị công an tới tra hỏi quấy rầy. “Đó là nạn nhân công an tới nhiều nhất, thậm chí có cả công an Hà Nội. Nhưng họ không hỗ trợ gì hết. Mỗi lần tới thăm, họ chỉ cho vài gói kẹo, dầu ăn, đường, bột ngọt, thế thôi,” chị H Thái Ayun nói. “Chị ấy báo là chị ấy không theo đuổi vụ tố giác tội phạm, vì công an hay đến nhà và chị này ngại với hàng xóm. Mình mới về nước mà công an tới sách nhiễu hoài, đến nhà hoài, làm như mình là tội phạm. Đó là lý do chị này từ chối liên lạc với bên mình.” Vấn đề tâm lý và tâm thần của nạn nhân buôn người nói chung Ngoài chuyện bị đánh đập hành hạ tới tàn phế, nhiều nạn nhân buôn người có thể bị vấn đề sức khỏe lâu dài vì bị bóc lột, vì bị bỏ đói, vì bị đối xử như súc vật… Nhiều người cũng bị sang chấn tâm lý và bị vấn đề tâm thần. Tôi đã từng phỏng vấn nhiều nạn nhân buôn người. Có người luôn hoảng sợ. Có người bị trầm cảm. Có người vẫn gặp ác mộng. Nhà nước Việt Nam không những không hỗ trợ họ, không giúp họ trở lại cuộc sống bình thường và tái hội nhập xã hội, mà nhiều khi còn hành hạ họ, còn hoạnh họe tra hỏi, còn dọa nạt khiến họ rút đơn kiện, còn làm đủ mọi thứ để đẩy họ tới đường cùng. Một số người không còn đất sống phải trốn chạy khỏi Việt Nam, như trường hợp chị Nguyễn Thị Luyến. Làm thế nào để theo dõi phiên rà soát nhà nước Việt Nam? Phiên rà soát sắp tới sẽ diễn ra ngày 6-7/3/2025, và được phát trực tiếp trên UN Web TV. Chúng tôi sẽ tiếp tục cập nhật thông tin trên trang Mạch Sống và trang Facebook BPSOS - Đề Án Dân Quyền Việt Nam. Xem các tài liệu về Công ước về quyền người khuyết tật tại đây (mục CRPD). Mạch Sống
|
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét