Một đất nước rất khác: Khi lãnh tụ Iran xuất hiện sau thời gian ẩn mình
Ngay cả các quan chức cấp cao trong chính phủ cũng dường như không thể liên lạc với ông.
Ông cũng được khuyên nên hết sức thận trọng, dù đã có lệnh ngừng bắn mong manh do Tổng thống Mỹ Donald Trump và Tiểu vương Qatar làm trung gian.
Dù ông Trump được cho là đã yêu cầu Israel không ám sát Lãnh tụ Tối cao của Iran, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu lại không bác bỏ khả năng đó.
Khi – hoặc nếu – ông xuất hiện trở lại sau thời gian ẩn mình, ông sẽ chứng kiến một khung cảnh đầy chết chóc và tàn phá.
Chắc chắn ông vẫn sẽ xuất hiện trên truyền hình nhà nước để tuyên bố chiến thắng trong cuộc xung đột.
Nhưng ông sẽ phải đối mặt với những thực tế mới – thậm chí là một kỷ nguyên mới.
Cuộc chiến đã khiến đất nước suy yếu nghiêm trọng, và làm cho bản thân ông bị lu mờ hơn bao giờ hết.
Những dấu hiệu bất đồng ở cấp cao nhất
Mức độ thiệt hại đối với lực lượng quân sự vẫn chưa rõ ràng và còn gây tranh cãi, nhưng việc các căn cứ và cơ sở của quân đội và Vệ binh Cách mạng bị oanh tạc liên tục cho thấy sức mạnh quân sự của Iran đã bị suy giảm nghiêm trọng. Quân sự hóa từ lâu đã tiêu tốn một phần lớn nguồn lực quốc gia.
Các cơ sở hạt nhân được biết đến của Iran – vốn đã khiến nước này hứng chịu gần hai thập kỷ trừng phạt từ Mỹ và cộng đồng quốc tế, với chi phí ước tính lên tới hàng trăm tỷ đô la – giờ đây đã bị hư hại do các cuộc không kích, mặc dù mức độ thiệt hại thực sự vẫn khó đánh giá.
Nhiều người dân Iran sẽ đổ lỗi hoàn toàn cho ông Khamenei – người trở thành lãnh tụ tối cao từ năm 1989 – vì đã đưa Iran vào con đường đối đầu với Israel và Mỹ, điều rốt cuộc đã mang lại sự tàn phá nghiêm trọng cho đất nước và người dân của ông.
Họ sẽ trách ông vì theo đuổi mục tiêu mang tính ý thức hệ là tiêu diệt Israel – điều mà nhiều người Iran không ủng hộ.
Họ sẽ cho rằng ông đã sai lầm khi tin rằng việc đạt được vị thế hạt nhân sẽ khiến chế độ của ông trở nên bất khả chiến bại. Các lệnh trừng phạt đã khiến nền kinh tế Iran tê liệt, biến một trong những nước xuất khẩu dầu hàng đầu thế giới thành cái bóng nghèo đói và chật vật của chính mình.
"Thật khó để ước tính chế độ Iran còn có thể tồn tại bao lâu dưới áp lực nặng nề như vậy, nhưng điều này có vẻ như là khởi đầu cho sự kết thúc," giáo sư Lina Khatib – học giả thỉnh giảng tại Đại học Harvard – nhận định.
"Ali Khamenei rất có thể sẽ trở thành 'Lãnh tụ Tối cao' cuối cùng của nước Cộng hòa Hồi giáo Iran – theo đúng nghĩa đầy đủ của danh xưng này."
Vào cao điểm của cuộc chiến, một hãng tin bán chính thức của Iran đưa tin rằng một số cựu quan chức cấp cao của chế độ đã kêu gọi các giáo sĩ tôn giáo trầm lặng hơn – vốn có trụ sở tại thành phố thánh Qom và tách biệt với lãnh tụ tối cao – hãy can thiệp để thúc đẩy sự thay đổi trong ban lãnh đạo.
"Sẽ có sự phán xét," theo Giáo sư Ali Ansari, giám đốc sáng lập Viện Nghiên cứu Iran tại Đại học St Andrews.
"Rõ ràng là có những bất đồng sâu sắc trong nội bộ lãnh đạo, và cũng có sự bất mãn lớn trong quần chúng nhân dân."
Nỗi giận dữ và thất vọng sẽ ăn sâu
Họ đã đoàn kết vì đất nước, không phải bằng cách đứng ra bảo vệ chính quyền, mà là để chăm sóc lẫn nhau. Đã có nhiều thông tin cho thấy tinh thần đoàn kết và gắn bó sâu sắc được chia sẻ.
Người dân ở các thị trấn và làng mạc ngoài đô thị đã mở cửa đón những người chạy nạn khỏi các thành phố bị oanh tạc, các chủ tiệm bán hàng hóa thiết yếu với giá rẻ hơn, hàng xóm gõ cửa hỏi han nhau xem có cần giúp đỡ gì không.
Nhưng nhiều người cũng nhận thức được rằng Israel có lẽ đang tìm cách thay đổi chế độ tại Iran.
Thay đổi chế độ là điều mà rất nhiều người Iran mong muốn.
Trong gần 40 năm cầm quyền, ông Khamenei – một trong những nhà độc tài cầm quyền lâu nhất thế giới – đã triệt tiêu mọi lực lượng đối lập trong nước.
Các lãnh đạo đối lập chính trị hoặc đang bị giam giữ, hoặc đã trốn ra nước ngoài. Ở hải ngoại, các nhân vật đối lập lại không thể hình thành được một lập trường chung nhằm đoàn kết phe chống đối chế độ.
Họ cũng không hiệu quả trong việc xây dựng bất kỳ tổ chức nào có khả năng tiếp quản đất nước nếu cơ hội xuất hiện.
"Khó có khả năng chế độ Iran sẽ bị lật đổ bởi lực lượng đối lập trong nước. Chế độ này vẫn còn vững chắc ở trong nước và sẽ gia tăng đàn áp để dập tắt bất đồng chính kiến," giáo sư Khatib nhận định.
Một phụ nữ Iran nói rằng điều cô lo sợ hơn cả cái chết và sự tàn phá do chiến tranh gây ra, chính là một chế độ bị thương tổn và bẽ mặt sẽ trút cơn giận lên chính người dân của mình.
"Nếu chế độ không thể cung cấp các hàng hóa và dịch vụ thiết yếu, thì sự tức giận và bất mãn sẽ gia tăng," giáo sư Ansari nhận định.
"Tôi xem đây là một quá trình có nhiều giai đoạn. Tôi không nghĩ rằng nó sẽ bén rễ trong dân chúng ngay lập tức, mà chỉ sau khi các cuộc oanh tạc kết thúc một thời gian."
Ít người ở Iran tin rằng lệnh ngừng bắn được dàn xếp vào thứ Hai (23/6) sẽ kéo dài – và nhiều người cho rằng Israel vẫn chưa dừng lại, nhất là khi họ đang hoàn toàn làm chủ bầu trời Iran.
Các hầm phóng tên lửa đạn đạo của Iran
Tổng Tham mưu trưởng Lực lượng Phòng vệ Israel, ông Eyal Zamir, cho biết Israel đã phát động đợt tấn công mở màn vào Iran dựa trên thông tin "Iran sở hữu khoảng 2.500 tên lửa đất đối đất". Các tên lửa mà Iran đã phóng gây ra thiệt hại nghiêm trọng về người và của tại Israel.
Israel hiện đang lo ngại về khoảng 1.500 tên lửa còn lại vẫn nằm trong tay Iran.
Ngoài ra, Tel Aviv, Washington và các nước phương Tây cũng như khu vực đều hết sức lo ngại rằng Iran có thể đẩy nhanh việc chế tạo bom hạt nhân – điều mà Iran vẫn luôn phủ nhận là họ đang thực hiện.
Tổng thống Trump được cho là đã yêu cầu Israel không được sát hại lãnh tụ tối cao của Iran, Ayatollah Ali Khamenei
Mặc dù các cơ sở hạt nhân của Iran gần như chắc chắn đã bị hư hại và có thể không còn khả năng sử dụng sau các đợt không kích của Israel và Mỹ, Iran tuyên bố rằng họ đã chuyển kho dự trữ uranium làm giàu cấp độ cao đến một nơi an toàn và bí mật.
Theo các chuyên gia, kho uranium làm giàu 60% đó – nếu được làm giàu lên mức 90% (một bước khá dễ thực hiện) – đủ để sản xuất khoảng chín quả bom hạt nhân. Ngay trước khi chiến tranh bắt đầu, Iran thông báo rằng họ đã xây dựng một cơ sở làm giàu uranium bí mật mới, dự kiến sẽ sớm đi vào hoạt động.
Quốc hội Iran đã bỏ phiếu thông qua việc cắt giảm mạnh mẽ sự hợp tác với Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) – cơ quan giám sát hạt nhân của Liên Hiệp Quốc.
Quyết định này vẫn cần được phê duyệt cuối cùng, nhưng nếu được thông qua, Iran sẽ tiến gần thêm một bước tới việc rút khỏi Hiệp ước Không phổ biến Vũ khí hạt nhân (NPT) – trong bối cảnh các phe cứng rắn ủng hộ lãnh tụ tối cao đang thúc đẩy Iran tiến tới chế tạo bom hạt nhân.
Ông Khamenei lúc này có thể tin rằng chế độ của ông vừa mới thoát khỏi sự sụp đổ, nhưng ở tuổi 86 và mang bệnh, ông cũng hiểu rằng thời gian của mình không còn nhiều, và có thể ông muốn đảm bảo chuyển giao quyền lực một cách trật tự để duy trì chế độ – cho một giáo sĩ cấp cao khác, hoặc thậm chí là một hội đồng lãnh đạo.
Dù thế nào đi nữa, những chỉ huy cấp cao còn lại của Vệ binh Cách mạng, những người trung thành với lãnh tụ tối cao, nhiều khả năng sẽ tìm cách nắm quyền lực từ phía sau hậu trường.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét