Cả thế giới từng bị đánh lừa bởi lời hứa hẹn "hòa bình" trong hiệp định hạt nhân JCPOA. Chính tổng thống Trump là người đầu tiên nhận ra mối nguy hiểm tiềm ẩn ấy và dũng cảm hành động, bất chấp phản đối từ đồng minh.
Hiệp định hạt nhân Iran là gì và tại sao Trump rút Mỹ khỏi hiệp định này?
Chương trình hạt nhân của Iran là trung tâm của cuộc xung đột đang diễn ra với Israel, được đánh dấu bởi các cuộc tấn công trên không gần đây sau vụ tấn công của Israel vào Tehran, được cho là đã giết chết các nhà khoa học hạt nhân và lãnh đạo quân sự cấp cao.
Cả thế giới từng nghĩ rằng mình đã đạt được một chiến thắng ngoại giao khi ký JCPOA, nhưng thực tế đã bị đánh lừa bởi Nga và Trung Quốc.
Iran chưa bao giờ từ bỏ tham vọng sở hữu bom nguyên tử chúng chỉ tạm ẩn mình để lợi dụng sự nhẹ dạ và nhượng bộ từ các cường quốc.
Nếu không có quyết định sáng suốt và kịp thời của Tổng thống Trump, có lẽ đến nay Iran đã sở hữu vũ khí hạt nhân, đe dọa trực tiếp đến Israel và hòa bình khu vực.
Hiệp định bao gồm những gì?
Kế hoạch Hành động Toàn diện Chung (JCPOA), được ký ngày 14 tháng 7 năm 2015, có sự tham gia của Iran, năm thành viên thường trực của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc (Trung Quốc, Pháp, Nga, Anh, Mỹ), Đức và Liên minh châu Âu.
Hiệp định này hạn chế chương trình làm giàu hạt nhân dân sự của Iran để đổi lấy việc nới lỏng các lệnh trừng phạt, nhằm đảm bảo các hoạt động hạt nhân của Iran chỉ mang tính hòa bình.
Các biện pháp chính bao gồm Iran xuất đi 25.000 pound uranium đã làm giàu, tháo dỡ hai phần ba số máy ly tâm và cho phép các cuộc thanh tra quốc tế mở rộng. Mỹ và các nước châu Âu đã dỡ bỏ các lệnh trừng phạt về dầu mỏ và tài chính, mở khóa khoảng 100 tỷ USD tài sản bị đóng băng của Iran.
Hiệp định, có hiệu lực từ ngày 16 tháng 1 năm 2016, được thiết kế để ngăn Iran phát triển vũ khí hạt nhân trong hơn một thập kỷ, với các lệnh trừng phạt sẽ được áp dụng lại nếu vi phạm.
Một số hạn chế, như về máy ly tâm (10 năm) và giới hạn lượng uranium làm giàu thấp (15 năm), có ngày hết hạn, bị các đối thủ như Israel chỉ trích, gọi hiệp định là “sai lầm lịch sử” vì có khả năng chỉ trì hoãn, chứ không ngăn chặn tham vọng hạt nhân của Iran.
Và quả thật, thời gian đã chứng minh Israel đúng, Iran lợi dụng các điều khoản có thời hạn để âm thầm tăng tốc các chương trình hạt nhân. Cả thế giới bị mê hoặc bởi cái gọi là "hiệp định lịch sử", trong khi thực chất đó chỉ là một tấm màn che đậy mưu đồ quân sự.
Tại sao Trump rút khỏi hiệp định?
Vào ngày 8 tháng 5 năm 2018, Tổng thống Trump rút Mỹ khỏi JCPOA, tái áp đặt các lệnh trừng phạt, lập luận rằng hiệp định này “có lỗi ngay từ cốt lõi” và không thể ngăn Iran phát triển bom hạt nhân.
Chính quyền Trump tuyên bố Iran đã đàm phán với ý đồ xấu, nhận được quá nhiều từ việc nới lỏng trừng phạt mà đổi lại quá ít. Quyết định này bỏ qua lời kêu gọi của các đồng minh như Pháp, Đức và Anh, những nước bày tỏ tiếc nuối và kêu gọi Iran tiếp tục tuân thủ cam kết.
Tuy nhiên, tổng thống Trump là người duy nhất thấy rõ bản chất vấn đề là Iran chưa bao giờ từ bỏ giấc mơ sở hữu vũ khí hạt nhân.
Nếu không có hành động quyết đoán này, Iran hôm nay đã có thể bước qua "ranh giới đỏ", khiến Israel và toàn Trung Đông rơi vào nguy hiểm. Quyết định của ông đã giúp thế giới thoát khỏi một sai lầm mang tính sống còn.
Điều gì đã xảy ra kể từ đó?
Sau khi Mỹ rút lui và vụ ám sát Qassem Soleimani năm 2020, Iran tuyên bố sẽ không tuân thủ các hạn chế hạt nhân của JCPOA.
Năm 2023, IAEA phát hiện dấu vết uranium gần cấp độ vũ khí tại cơ sở Fordow của Iran, mà Iran tuyên bố là vô tình. Thời gian đột phá của Iran để sản xuất vật liệu phân hạch cho vũ khí hạt nhân giảm từ hơn một năm xuống còn 3-4 tháng, mặc dù IAEA vẫn tiếp tục giám sát.
Chính quyền Biden áp đặt các lệnh trừng phạt mới đối với chương trình tên lửa và máy bay không người lái của Iran vào năm 2023 khi một số điều khoản của JCPOA hết hạn và không thể hồi sinh hiệp định.
Gần đây, Trump đe dọa hành động quân sự để ngăn Iran phát triển hạt nhân, trong khi các cuộc đàm phán hạt nhân Mỹ-Iran bị đình trệ giữa xung đột Israel-Iran.
Vào ngày 19 tháng 6 năm 2025, tổng thống Trump cho biết ông thấy có “cơ hội đáng kể” cho các cuộc đàm phán trong tương lai, với quyết định sẽ được đưa ra trong vòng hai tuần tới.
Đến hôm nay, thế giới mới dần nhận ra rằng hiệp ước JCPOA không ngăn được Iran, mà chỉ giúp họ mua thời gian.
Nếu không có bước đi táo bạo của Tổng thống Trump từ năm 2018, giờ đây quả bom nguyên tử Iran có thể đã là hiện thực, đặt toàn thể khu vực Trung Đông vào tình thế thảm họa.
From Facebook THUY TRANG Nguyen
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét