Hôm đó, tôi đi học về
trễ hơn mọi bữa, trời đã nhập nhoạng tối. Cha đứng đợi ở cửa, quát: “Đi đâu giờ
này mới về?”. Tôi lí nhí đáp: “Dạ, con đi học thêm!”. “Không học thêm học thiếc
gì hết! Bỏ cửa bỏ nhà, không dọn dẹp nấu nướng; heo cá gà vịt không ai cho ăn”,
vừa nói, cha vừa rút cây roi giắt trên vách, quất liên tiếp vào mình tôi. “Kể
từ ngày mai, không được đi học gì hết! Học nè, học nè, học nè!”, mỗi từ học là
một roi.
Tôi đau quắn người,
đưa tay ra đỡ. Cây roi gãy làm đôi. Cha quăng cây roi gãy xuống, phăm phăm bước
vào nhà, đến kệ sách của tôi, chụp lấy đống sách vở, vừa quăng vừa xé! Tôi đứng
trân mắt nhìn, đau điếng nhưng không dám phản ứng.
Mẹ từ trong bếp chạy
ra, kéo tôi vào nhà sau, nói: “Muốn ăn đòn nữa hay sao mà còn đứng đó. Vô nấu
cháo heo đi!”. Nhà sau là một cảnh nháo nhác. Bầy heo đói, kêu eng éc. Lũ gà
lên chuồng lục tục, quang quác. Âm thanh inh ỏi. Mẹ tôi vừa thổi cơm, vừa la
hai đứa em trai tôi, bảo tụi nó xắt rau, xắt chuối. Khói bay mù mịt gian nhà
tranh chật chội, cay xè cả mắt. Bữa cơm tối rất trễ, tôi nuốt cơm, nuốt luôn cả
những giọt nước mắt.
Năm đó tôi đang cuối
cấp ba. Nhà tôi nghèo xơ xác. Cha tôi làm nông, mùa được mùa mất. Mẹ thì đi may
ở chợ, sớm dọn đồ ra, tối dọn về. Anh Hai tôi trước đó buổi đi học, buổi phụ
mẹ. Thấy mẹ cực quá, anh quyết định nghỉ học. Mẹ không cho, bảo: “Nếu con không
học thì ra chợ xin thức ăn thừa ở mấy quán cơm về nuôi heo!”. Anh tôi làm
thiệt. Thấy cảnh đứa con trai mười bảy tuổi ngày ngày hai tay xách hai xô ra
chợ xin thức ăn thừa, mẹ chịu không nổi, cho anh theo học may. Đến lúc anh Ba
tôi vào đại học, cha mất đi một người phụ việc, lại phải hàng tháng gửi tiền
cho anh, nhà lâm vào cảnh túng quẫn.
Cha mẹ cắn răng chịu
đựng thêm vài năm, đến khi tôi vào lớp 12, cha bảo: “Con Quyên là con gái,
không cần phải học nhiều, hết mười hai ở nhà phụ mẹ vài năm rồi lấy chồng là
vừa”. Nghe vậy, tôi ứa nước mắt, nhưng biết cảnh nhà cơ cực, không dám hó hé,
dặn lòng học đến đâu hay đến đó, biết đâu cha mẹ đổi ý cho tôi vào đại học.
Năm cuối cấp, bài vở
rất nhiều. Tôi vừa học ở trường, vừa học thêm ở nhà Nam - học miễn phí, vì
“thầy giáo” chính là Nam! Nam học với tôi từ nhỏ, hai đứa rất thân. Biết cảnh
nhà tôi, Nam thường kèm tôi làm bài tập. Sau giờ đi luyện thi ở nhà thầy chủ
nhiệm về, Nam sắp xếp thời gian hướng dẫn cho tôi làm bài tập chung. Nhờ vậy mà
tôi học cũng khá. Nhưng kẹt nỗi, tôi vừa học vừa phải canh giờ về. Ở nhà bao
nhiêu việc chờ tôi, nào nấu cơm tối, dọn dẹp nhà cửa, nào giặt giũ áo quần, cho
heo ăn - lũ heo chính là tiền học của mấy anh em tôi, nhất là anh Ba; nhờ bán
mấy lứa heo con, mẹ mới có tiền gửi cho anh trọ học! Ba tôi biết chuyện tôi
nuôi mộng đại học, nhưng do việc nhà cũng ổn nên không nói gì. Ngặt nỗi, hai
đứa em tôi lười chảy thây, chẳng giúp tôi được gì. Đó cũng chính là lý do gián
tiếp khiến cho tôi bị cha xé tập vở, bắt phải nghỉ học gấp.
Sáng hôm sau, lo lắng
cơm nước xong, phần cho cha bới đi làm, phần để mẹ bới đi chợ, tôi rón rén ôm
cặp ra khỏi nhà. Ba nhìn theo, lặng lẽ. Đến lớp, mắt tôi vẫn còn sưng húp, tụi
bạn xúm nhau hỏi, nhưng tôi không trả lời. Xui xẻo làm sao, đúng hôm đó thầy
chủ nhiệm gọi tôi lên trả bài. Tôi hoảng hốt, ngơ ngẩn bước lên bục giảng. Thầy
cầm lấy quyển tập của tôi, ngạc nhiên hỏi: “Tập em sao thế này? Không phải em
xé đó chứ?”. Tôi đứng im vô hồn, thầy hỏi gì cũng không đáp. “Này!”, thầy khẽ
nắm lấy cổ tay tôi lắc lắc, đúng ngay chỗ bị cha đánh. Tôi đau quá, la “oái”
lên. Thầy nhìn thấy cổ tay tôi sưng vù, bầm tím, như hiểu ra điều gì, dịu giọng
nói: “Em xuống phòng y tế đi, nhờ cô Vy bóp dầu cho. Thầy cho em nợ, lần sau
trả bài nhé!”.
Kể từ hôm đó, thầy chủ
nhiệm quan tâm đến tôi nhiều hơn. Thỉnh thoảng, thầy nhờ Nam gửi cho tôi một
vài quyển sách tự học với lời nhắn nhủ: Hãy cố lên, rồi mọi thứ sẽ tốt đẹp, em
nhé! Không gì là mãi mãi... Lời nhắn nhủ của thầy theo tôi mãi đến những tháng
năm sau này...
Rồi tôi cũng tốt
nghiệp, loại giỏi! Tôi tiếp tục nộp đơn dự tuyển sinh đại học. May thay, dù chỉ
dự thi một trường duy nhất là Đại học Sư phạm, tôi cũng đậu. Trước mặt tôi là
một con đường! Dưới chân tôi là một con đường! Tôi sẽ phải bước tiếp!
Hôm tôi trình giấy báo
nhập học, mẹ lặng lẽ cười. Ba tôi trầm ngâm không nói. Thêm một người nữa vào
đại học. Một niềm vui, một nỗi lo. Phía trước, phía trước. Phía trước chắc chắn
là những tháng ngày gian khó cho cha mẹ, và dĩ nhiên, cả cho tôi nữa. Tôi nhớ
lúc trong phòng thi, khi đã hoàn thành bài thi cuối cùng mà vẫn còn chút ít
thời gian, thay vì coi lại bài, tôi đã gục đầu trên trang giấy của mình và
khóc. Giám thị có lẽ nghĩ tôi làm bài không được, nhìn tôi ái ngại. Nhưng tôi
thì lại khác, không hiểu sao tôi nghĩ là mình sẽ đậu, đậu trong lo lắng. Tôi
khóc vì tấm lưng cha phơi nắng giữa đồng. Tôi khóc vì những đường kim miệt mài
của mẹ. Khóc cho hai đứa em tôi. Và tôi khóc cho tôi. Không gì là mãi mãi...
Tôi nhớ câu nói của thầy chủ nhiệm và tự nhủ: vì những người thân yêu, mình sẽ
thay đổi được mọi thứ! Nhất định!
Khuya hôm đó, mẹ dậy
sớm nấu cơm. Hai đứa em tôi vẫn còn say ngủ. Ba ngồi uống trà, nghe radio, kênh
nhà nông. Tôi một mình xếp hành lý. Ăn sáng xong, tôi cúi chào cha mẹ lên
đường. Cha tôi chỉ gật đầu, còn mẹ chỉ dặn: “Con đi đường cẩn thận. Phải biết
tự chăm sóc cho mình, cha mẹ ở xa không lo được”. Lần đầu tiên tôi xa nhà, xa
những vài trăm cây số. Trong túi tôi cũng chỉ vỏn vẹn vài trăm ngàn. Ra đến
cổng, tôi ngoái lại nhìn căn nhà thân yêu của mình, nơi tôi đã sống, đã thương
yêu, đã buồn khóc những 18 năm trời! Bất chợt, tôi bắt gặp ánh mắt của cha nhìn
theo. Thấy tôi quay lại, cha vội lảng đi chỗ khác. Dù xa, nhưng không hiểu sao
tôi vẫn nhận ra những giọt nước mắt - giọt nước mắt đã chảy xuống đôi gò má sạm
nắng của cha. Cha đã khóc vì tôi. Nghĩ đến đó, mắt tôi chợt cay xè!
Bến xe hôm đó thật
đông. Tôi lên xe, lặng lẽ nhìn ra cửa. Đây là quê hương tôi, lát nữa tôi phải
xa. Dù là đi học, nhưng không hiểu sao tôi vẫn có cái cảm giác biền biệt, như
lời một bài hát: “Quê nhà tôi ơi, xứ Đoài xa lắm...”.
Xe khởi động. Tiếng
rừm rừm làm tôi rùng mình. Tôi thò đầu ra khỏi xe, nhìn về hướng nhà. Bỗng,
trên con đường đất đỏ, tôi thấy dáng ai đang tất tả chạy lại - dáng ai như thể
dáng mẹ! Đúng là mẹ rồi! Mẹ đi đâu vậy nhỉ? Không phải giờ này mẹ phải ra chợ
rồi sao? Đến trước cửa xe, mẹ hớt hơ hớt hải gọi tài xế: “Chờ tôi chút!”. Tôi
vội lao ra khỏi xe. “Có chuyện gì hả mẹ?”, tôi lo lắng hỏi. “Không!”, mẹ vừa
thở hổn hển vừa nói: “Mẹ chỉ gửi cái này cho con!”. Nói rồi, mẹ dúi vào tay tôi
một bọc giấy nhỏ: “Con cầm lấy đi!”. Tôi ngờ ngợ, vội mở ra, mẹ không kịp ngăn
lại. Cái gì đây? Một đôi bông tai và chiếc nhẫn vàng! Ồ,... không! Chẳng phải
đây là đôi bông tai và chiếc nhẫn cưới của mẹ sao. Mẹ đã giữ gìn cẩn thận nhiều
năm, cho dù có túng quẫn thế nào cũng không đem ra bán. Đó là vật kỷ niệm
thiêng liêng của ngoại tặng mà mẹ quý hơn máu thịt.
“Mẹ, con không nhận
đâu!”, tôi bật khóc nói. “Không, con cầm lấy đi cho mẹ yên tâm. Thân gái dặm
trường, không có ai lo cho con cả!”. “Còn cha thì sao? Cha có biết chuyện này
không?”, tôi ngập ngừng hỏi. Mẹ gật đầu: “Cha con nói, vật kỷ niệm thì cũng là
vật. Bây giờ mà không đưa cho con thì đợi đến bao giờ?!”. Thì ra, cha tôi...
Cha vẫn rất thương yêu tôi, thương yêu theo cái cách của cha! Hai mẹ con chia
tay nhau tại bến xe, ngập đầy nước mắt!
Xe chạy. Dáng mẹ xa
dần. Tôi lại giở những kỷ vật của mẹ ra xem. Nước mắt lại trào ra. Tôi tự hứa
là sẽ không bao giờ bán những kỷ vật này đi. Tôi có đôi bàn tay; tôi có khối
óc; tôi có những kiến thức quý giá mà mình đã tích lũy được từ nhà trường, gia
đình và xã hội. Nhất định tôi sẽ tự đứng trên đôi chân của mình. Nhất định!
Nhiều năm sau, tôi
cũng không làm sao quên được cái ngày hôm ấy - cái ngày mà cha nhìn theo tôi,
nước mắt cha chảy xuống đôi gò má sạm đen vì nắng! Tôi thương cha, thương theo
cách của mình. Dù cha có làm gì đi nữa thì tôi vẫn thương!
Tự truyện: Lục Bình
(Cựu học sinh liên
trường miền nam)
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét