Năm Mới - Lý Tưởng Xưa

 

NĂM MỚI - LÝ TƯỞNG XƯA

Andrea Nutt Falce  _  Thiên Ân

Cách đây vài tuần, cô con gái tuổi thiếu nữ của tôi và bạn bè của cô bé đã tham gia buổi khiêu vũ trong trường trung học đệ nhị cấp. Các hoạt động giao tiếp xã hội ở trường khá vui nhộn. Các cô cậu tuổi mười ba mười bốn gặp nhau để tập thử các động tác của mình, trông thật dễ thương, và có thể khiêu vũ với người khác phái. Mặc dù tôi không khỏe lắm vào đêm khiêu vũ và gần như không thể mở mắt lúc 9 giờ tối, nhưng tôi vẫn trấn an chồng mình rằng tôi rất vui khi đến đón các cô bé. Đi xe hơi về nhà sau buổi khiêu vũ là khoảng thời gian ngắn ngủi nhưng quý giá. À, là những điều mà một người mẹ có thể học được.

“Buổi biểu diễn thế nào các con?” Tôi hỏi một cách bình thản, khi các con đã ngồi vào xe.

“Không tốt lắm ạ!” Các con đồng loạt trả lời với vẻ tức giận. “Họ bật đèn suốt cả buổi tối và không chơi gì ngoài nhạc rap.”

“Có vẻ giống như ánh đèn của sân vận động nhỉ,” tôi nhận xét. “Họ cứ bật thế suốt đêm à các con?”

“Đèn chói sáng lắm ạ!” các cô bé la lớn. “Nhưng vấn đề lớn nhất là âm nhạc. Không ai có thể thực sự nhảy. Họ không chơi một bài nhạc nào có giai điệu chậm, hay thậm chí là một bài hát mà chúng con có thể hát theo!”

Chúng tôi về tới nhà. Các cô bé ăn nhẹ, gặp gỡ gia đình tôi một chút, rồi ào sang phòng con gái tôi để ngủ lại qua đêm. Đến giờ đi ngủ; tôi lên lầu nhắc các con đánh răng. Sau tiếng gõ cửa nhanh, tôi mỉm cười trước những gì mình nhìn thấy, rồi lại trầm tư suy ngẫm. Các cô bé đang cùng nhau khiêu vũ, một điệu nhảy ngẫu hứng của đồng quê nước Anh, theo phong cách của tiểu thuyết gia Jane Austen. Các con đã cười và có khoảng thời gian tuyệt vời. Khi tôi bước vào phòng, các con khẩn cầu tôi ngâm nga một giai điệu valse làm nhạc nền cho động tác của chúng.

“Đây giống như trong tác phẩm ‘Kiêu Hãnh Và Định Kiến,’” bạn thân nhất của con gái tôi thốt lên. Trước đó, chúng tôi đã bắt đầu thưởng thức những phần đầu tiên của bộ phim cũ này trên kênh truyền hình cáp A&E. Các cô bé thích thú với sự hài hước và lãng mạn của câu chuyện nhân văn xuất sắc này.

“Mẹ cá là những điệu nhảy thời xưa đó rất vui,” tôi trầm ngâm.

“Vâng ạ,” các bé gái reo lên, “sẽ không có gì khó xử khi khiêu vũ với một chàng trai nếu mọi người đều biết nên làm gì, và mình chỉ cần nắm tay một chút thôi.”

Lời nói con trẻ bao giờ cũng khiến người ta kinh ngạc.

Những điều tốt lành

Chúng ta có thể học hỏi nhiều điều từ các thói quen lễ nghi và phong tục xã hội mà chúng ta đọc được trong văn học thế kỷ 19, đặc biệt là trong tác phẩm của tiểu thuyết gia Jane Austen. Bà có hiểu biết sâu sắc về khát vọng và động lực của con người. Bà cũng cho thấy một góc nhìn hấp dẫn về xã hội trong thời đại mà bà đã sống. Dù chỉ là những góc nhìn giới hạn nhất về cuộc đời bà, nhưng các tác phẩm nghệ thuật của chị gái bà là Cassandra, đã mang đến cho chúng ta cái nhìn đơn thuần về một nhà tư tưởng xuất sắc. Tôi đặc biệt thích phong thái xoay lưng để lại biểu cảm của tác giả trong trí tưởng tượng của người xem. Thế giới có thể không thích thú với những bức chân dung nguyên bản của bà Jane Austen, nhưng những cuốn tiểu thuyết của bà đã vẽ nên bức tranh mạnh mẽ và trường tồn về mối quan hệ giữa con người và thế giới. Đàn ông và phụ nữ luôn tìm kiếm cơ hội gặp gỡ nhau. Các lễ nghi khi hẹn hò có thể rất ý nhị. Còn những nhà thám hiểm trẻ tuổi thường lém lỉnh, vụng về, và thiếu tự tin.

Việc giúp định hình tính cách con trẻ, và chuẩn bị cho sự trưởng thành của con là nhiệm vụ rất quan trọng. Một nơi tuyệt vời để thực hành những giao tiếp và ứng xử đúng mực là ngay trên bàn ăn tối, dù chính các lễ nghi trong bữa ăn gia đình dường như cũng đang rơi vào quên lãng.

Hôm nọ, khi đang lái xe về nhà, chồng tôi và tôi trông thấy một cậu thiếu niên đang bồn chồn đi qua đi lại trước sân nhà cậu. Cậu bé tỏ vẻ cáu kỉnh đến mức chúng tôi thấy lo lắng cho sức khỏe tinh thần của cháu. Tóc của cậu bóng dầu, cậu mặc chiếc quần ngủ pijama và đi đôi dép lông, liên tục ngẩng đầu lên xuống chỉ để nhìn chăm chăm xuống điện thoại của mình. Sau đó, đơn giao hàng Doordash của cậu đã đến. Nhận ra nguồn cơn khiến cậu bé bồn chồn là vì chờ đợi thức ăn nhanh được giao, chồng tôi bình luận: “Cậu bé đó đã đủ lớn để tự nấu bữa trưa cho mình, hay ít nhất là tự lái xe đi mua thức ăn, và ít ra thì cũng nên mặc quần áo cho tử tế lúc chiều muộn! Chúng ta đang nuôi dạy kiểu trẻ em gì ở đất nước này vậy?”

Có lẽ nào, dù đã có sự phồn vinh thịnh vượng nhưng xã hội của chúng ta đang phải trải qua tình trạng thiếu hụt tất cả những điều tốt đẹp nhất? Mỹ quốc đã và đang tận hưởng sự phồn thịnh, nhưng gần đây chúng ta đang lựa chọn nuông chiều điều gì? Khi trẻ em dường như ngày càng tiếp xúc quá nhiều với trò chơi điện tử, đồ ăn vặt, và nội dung khiêu dâm, nhưng lại ít quan tâm đến văn học mỹ thuật, âm nhạc cổ điển, phép xã giao cơ bản, và những cuộc gặp gỡ nhã nhặn hơn. Những thông điệp thể hiện trong các bài nhạc rap, và những thứ tương tự về các mối quan hệ nam nữ hoàn toàn không phù hợp với đôi tai luống tuổi của tôi. Trang phục và lối hành xử của giới trẻ quá tùy tiện, dường như họ thường không ăn bận tươm tất và hiếm khi tương tác ngoài không gian mạng. Rất nhiều trải nghiệm xã hội của người trẻ đã trở thành một giao diện điện tử.

Các cô bé khiến tôi chú ý tới sự tương phản giữa điệu khiêu vũ trong cuốn sách của tác giả Jane Austen và thực tế giao tiếp trong xã hội thời nay. Tôi không thể không nhận thấy rằng, ở một vài phương diện, xã hội đã làm tốt công việc hướng dẫn hẹn hò và các doanh nghiệp thời nay mang tính quần thể hơn các thế hệ đi trước. Đừng hiểu sai ý tôi, tôi không cố gắng tôn vinh quá mức về thời xa xưa tốt đẹp. Tôi hiểu rằng, thiện và ác cũng đồng tại từ lâu như con người, và mỗi thế hệ đều có điểm mạnh và điểm yếu của mình. Tôi rất vui vì giờ đây phụ nữ, các nhóm dân tộc thiểu số, và những người ít giàu có hơn có được nhiều tự do hơn để học hỏi và thành công trong xã hội. Sự thăng tiến mà xã hội đạt được nhờ “Giấc mơ Mỹ” là một đóng góp tuyệt vời cho cuộc sống và thời đại của chúng ta. Nhưng, không phải mọi sự thay đổi đều trở nên tốt hơn, và nhiều phong tục xa xưa vẫn còn giá trị.

Mọi người cần nhau

Thời nay, chúng ta có nhiều tự do hơn, nhưng tự do có thể là thanh gươm hai lưỡi. Cùng với lương tri được dưỡng thành tốt và ý chí kỷ luật, tự do có thể phát triển mạnh mẽ. Nhưng khi tự do bị sử dụng một cách phóng túng tùy tiện thì nó chỉ có thể dẫn đến kết cục thảm hại. Xã hội hiện đại chắc chắn đã nới lỏng cấu trúc của mình. Ngôn từ, phong cách, và lễ nghi kém thanh lịch. Trong khi giáo dục dễ tiếp cận hơn trên toàn cầu thì kỹ năng đọc cũng như kiến thức lịch sử và triết học của những người “có học thức” lại bị hạn chế và thiếu đầy đủ hơn. Tôi từng nghe nhiều bạn trẻ nói rằng, họ cảm thấy khó hiểu tác phẩm của tiểu thuyết gia Jane Austen, huống hồ là các tác phẩm của văn hào Shakespeare hay Cervantes. Họ có khả năng tập trung kém. Văn hóa màn ảnh thời nay đã khuyến khích sự thiếu trưởng thành và giao tiếp đích thực.

Gần đây, tôi đang trò chuyện với một người bạn là nhà tâm lý học chuyên tư vấn nghề nghiệp trong Cơ Đốc Giáo. Vốn là một phụ nữ vui vẻ quyết đoán, tôi không thể không chú ý đến biểu cảm lo lắng trên gương mặt của cô ấy khi cô giải thích: “Có lần, tôi chủ yếu tư vấn cho mọi người về những tổn thương của chuyện ngoại tình trước và sau hôn nhân. Sự thiếu chung thủy như vậy để lại những vết sẹo khó lành. Nhưng giờ đây, tôi nhận thấy điều gì đó còn tệ hơn. Nhiều người trẻ không hề trải nghiệm được một mối quan hệ đích thực giữa con người với nhau. Các tương tác cá nhân, xã hội, và giới tính của họ chỉ gói gọn trước màn hình điện tử. Tác hại mà việc này gây ra còn khó giải quyết hơn bất cứ điều gì lỗi thời.”

Mọi người cần mọi người. Chúng ta cần giao lưu với nhau và làm vậy theo những cách lành mạnh. Con cái chúng ta đang trưởng thành trong một môi trường màn hình điện tử mà có lẽ thế giới này chưa từng chứng kiến. Tôi từng học được rằng “việc trò chuyện” là một nghi lễ trước khi buổi hẹn hò diễn ra, nhưng giờ đây gần như hoàn toàn thông qua các ứng dụng như SnapChat hoặc tin nhắn. Giao tiếp bằng văn bản là một phương pháp hẹn hò đã được thử nghiệm theo thời gian, nhưng hầu hết các tin nhắn thậm chí còn không có được câu cú hoàn chỉnh nữa. Hồi tưởng về việc sử dụng điện tín, thư từ, và email làm nền tảng để giao tiếp, tôi không còn nản lòng với tất cả các phương pháp hiện đại; tôi chỉ nghĩ rằng con cái của chúng ta cần được hướng dẫn nhiều hơn. Chúng ta cần hồi sinh sự chuẩn mực.

Để đạt được mục tiêu này, tôi đặt ra một quy tắc cho những đứa con lớn của mình rằng: Nếu các con muốn nhắn tin thì phải sử dụng đúng ngữ pháp, dấu câu, và chính tả trong khả năng tốt nhất của mình. Tôi cũng khích lệ những đứa con đang ở tuổi thiếu niên của mình suy xét về các chủ đề có ý nghĩa, và tổ chức các cuộc gặp gỡ ngoài đời thực với bạn bè của chúng.

Nếu con cái chúng ta giao tiếp thông qua văn bản và màn hình điện tử, thì mong sao chúng làm điều đó theo hướng tích cực, và chỉ như một bước đệm tiếp theo cho những giao tiếp giữa con người với nhau. Các mối quan hệ đích thực của con người được hướng dẫn bởi gia đình và cộng đồng. Người lớn cần tập trung vào việc trở thành những nhà lãnh đạo mạnh mẽ và làm gương cho con cái. Các con đang thỉnh cầu điều gì đó còn hơn thế nữa, một điệu khiêu vũ có cấu trúc tốt hơn những giao tiếp hài hòa, nhân văn, và tốt đẹp. Hãy giúp các con tìm ra những cách tinh tế và sinh động hơn.

Andrea Nutt Falce  _  Thiên Ân