Cuộc Chiến Siêu Quyền Lực Mới Giữa Hoa Kỳ, Nga Và Trung Quốc

 

Minh họa: Elisabeth Arnold/Unsplash

CUỘC CHIẾN SIÊU QUYỀN LỰC MỚI GIỮA HOA KỲ, NGA VÀ TRUNG QUỐC 

Tâm Như

Bắc Kinh và Moscow ngày càng nắm tay nhau mạnh mẽ hơn trong cuộc đối đầu với phương Tây so với thời Chiến tranh Lạnh. Việc huy động quân sự táo bạo của Nga ở trong và chung quanh Ukraine là cuộc giao tranh lớn đầu tiên của một trật tự mới trên chính trường quốc tế, khi ba cường quốc tranh giành ảnh hưởng đe dọa vị trí hàng đầu của Hoa Kỳ. Những thách thức này chẳng khác so với những gì mà Hoa Kỳ và liên minh của họ từng đối diện trong Chiến tranh Lạnh.

Không như quan hệ Trung Quốc-Liên Xô những năm 1950, hiện Nga là nhà cung cấp khí đốt quan trọng cho châu Âu, trong khi Trung Quốc không phải là đối tác nghèo khó bị tàn phá bởi chiến tranh mà là cường quốc sản xuất của thế giới có lực lượng quân đội ngày càng mở rộng. Khi triển khai quân sự nhằm vào Ukraine, Tổng thống Vladimir Putin muốn phương Tây viết lại những thỏa thuận an ninh thời hậu Chiến tranh Lạnh cho châu Âu, cũng như chứng minh rằng Nga có khả năng quân sự để đưa ra những quyết định bất chấp phản đối và các lệnh trừng phạt kinh tế phương Tây. Putin cũng đồng thời chuyển các đơn vị quân sự ra khỏi biên giới của Nga và Trung Quốc, thể hiện sự tin tưởng vào mối quan hệ của ông với  chính phủ Bắc Kinh. Trên thực tế hai cường quốc này đang phối hợp để định hình lại trật tự toàn cầu có lợi cho họ.

Cuộc hôn phối mới giữa Bắc Kinh và Moscow khiến Hoa Kỳ phải cạnh tranh với hai đối thủ cùng một lúc trong những khu vực khác nhau về mặt địa lý trên thế giới, nơi Hoa Kỳ có các đối tác thân thiết cũng như lợi ích kinh tế và chính trị sâu sắc. Chính phủ  Biden phải đối diện với nhiều quyết định quan trọng, cũng như phải cân nhắc để xem cần nên thực hiện những ưu tiên của Hoa Kỳ như thế nào, chẳng hạn gia tăng chi tiêu quân sự, yêu cầu các đồng minh đóng góp nhiều hơn, bố trí lực lượng bổ sung ở nước ngoài và phát triển các nguồn năng lượng đa dạng hơn để giúp giảm sự phụ thuộc của châu Âu vào Moscow.

Tình trạng khó khăn của Hoa Kỳ hiện nay một phần xuất phát từ thái độ của chính phủ Washington vào cuối Chiến tranh Lạnh. Với tư cách là siêu cường duy nhất trên toàn cầu, Hoa Kỳ thúc đẩy nền dân chủ trên toàn thế giới, mở rộng Tổ chức Hiệp Ước Bắc Đại Tây Dương (NATO), liên minh quân sự quan trọng thời Chiến tranh Lạnh ở châu Âu, bao gồm các thành viên cũ của Hiệp Ước Warsaw và một số nước cộng hòa thuộc Liên Xô cũ.

Sự thúc đẩy nền dân chủ trên toàn thế giới đáp lại ước mơ kéo dài hàng thập niên của các quốc gia Đông Âu: Đó là được thoát khỏi móng vuốt thống trị của Moscow. Putin coi sự cạnh tranh với phương Tây như một trò chơi có tổng số bằng không, đặt mục tiêu đưa nước Nga nổi bật từ thời Liên Xô trở thành một cường quốc có tiếng nói quan trọng hơn đối với các nước láng giềng; trong khi đó, Cộng sản Trung Quốc coi những phong trào dân chủ ở nhóm quốc gia cộng hòa thuộc Liên Xô cũ là âm mưu do Hoa Kỳ thiết kế để có thể được sử dụng chống lại Bắc Kinh.

Gần mười năm qua cơ quan an ninh Hoa Kỳ bắt đầu lưu ý đến điều mà năm 2015 Ngũ Giác Đài từng gọi là “sự tái xuất hiện của việc cạnh tranh quyền lực”. Mối quan tâm lớn nhất bây giờ không phải là cuộc chiến chống khủng bố mà là các cuộc xung đột trong tương lai, trong đó Trung Quốc là “một sự thách thức về tốc độ bành trướng” – như lời Bộ trưởng Quốc Phòng Lloyd Austin nhiều lần nhận định.

Tâm Như - Saigon Nhỏ