Akebi: Loại Quả Kỳ Lạ Của Mùa Thu Nhật Bản

 

Vỏ của Akebi có màu tím đẹp mắt. Ảnh: kankitsukeip.com

AKEBI: LOẠI QUẢ KỲ LẠ CỦA MÙA THU NHẬT BẢN

Kilala

Nhắc đến hoa quả mùa thu, có lẽ nhiều người sẽ nghĩ đến lê hay những quả hồng căng tròn đẹp mắt. Tuy nhiên, mùa thu ở Nhật còn có một loại quả vô cùng đặc biệt với sắc tím bí ẩn là quả Akebi, hay còn được gọi với cái tên "nho chocolate Nhật Bản".

Quả Akebi có phần vỏ dày màu tím đẹp mắt, phần ruột trắng đục như thạch với vị ngọt nhẹ nhàng lẫn một chút đắng, đặc biệt hoa của chúng có mùi chocolate, mang đến hương vị "có một không hai" cho mùa thu nước Nhật. Trước kia, Akebi từng là loại thực vật mọc hoang nhưng vì có nhiều công dụng hữu ích và màu sắc bắt mắt, chúng đã được các nông dân đem về trồng theo quy mô tại các trang trại vùng núi Tohoku, đảo Honshu, miền Bắc Nhật Bản trong khoảng 20 năm trở lại đây. 

Nguồn gốc tên gọi Akebi

Akebi (アケビ) có tên khoa học là Akebia quinata, một loài thực vật có hoa trong họ Lardizabalaceae. Đây là loài bản địa Nhật Bản, cao 10m hoặc hơn, lá có cấu trúc đặc biệt được ghép từ năm lá nhỏ. Hoa cụm trong các cành hoa, mỗi chùm có ba hoặc bốn đài hoa. Điều cực kỳ đặc biệt ở Akebi là hoa có mùi chocolate, chính vì thế nó còn được biết tới với cái tên "nho chocolate Nhật" (Chocolate vine). Cũng có nhiều người cho rằng do hạt của quả đen như chocolate, hoặc quả có hình dáng giống quả cacao nên được đặt tên như vậy. Ngoài ra, một số nơi ở Nhật còn gọi loại quả này là "五葉あけび - Goyou Akebi", tức "Akebi 5 lá" vì một chiếc lá của nó được tạo thành từ 5 lá nhỏ hơn. 

Quả Akebi có màu tím thu hút, khi chín vỏ sẽ nứt ra. Ảnh: mid.lir.jp/tree

Quả Akebi có hình dáng giống như quả xoài hay khoai lang, dài khoảng từ 6 đến 10cm, vỏ màu tím, bên trong ruột màu trắng đục như thạch với rất nhiều hạt đen bóng. Quả cũng mọc thành từng chùm, khi còn non hoặc chưa chín sẽ có màu xanh lá. Khi chín, chúng chuyển sang màu tím, và khi chín già, vỏ sẽ nứt ra để lộ phần ruột bên trong. Tên gọi của chúng được cho là xuất phát từ hiện tượng trên, trong đó "開け実 - Akemi", ghép từ động từ "開ける - Akeru” (mở) và "実 - mi" (quả), được biến âm thành "Akebi". Ngoài ra cũng có nhiều người cho rằng, việc nứt vỏ giống như hành động ngáp của con người (欠伸 - Akubi) nên nó mới có cái tên này.

Quy trình gieo trồng Akebi

Giống Akebi có thể trồng và thu hoạch sau 5-8 tháng, thời điểm thu hoạch rơi vào mùa thu (tháng 9, 10). Mỗi độ Akebi chín, giàn Akebi nặng trĩu quả trông rất thích mắt, trông như những củ khoai tím lủng lẳng.

Akebi thích hợp với nhiều loại đất khác nhau nhưng phải đảm bảo đất tươi xốp, thoát nước tốt. Đồng thời nó cũng là một loại cây ưa ánh sáng mặt trời. Có 2 loại Akebi: loại mọc hoang dã và loại thuần hóa. Loại mọc hoang thường sẽ chín cây và nứt vỏ còn loại được canh tác bởi nông dân thường sẽ được thu hoạch khi chuyển màu tím sẫm, có thể từ khi quả chưa nứt.

Giàn Akebi nặng trĩu quả. Ảnh: yamagata.nmai.org

Quy trình trồng Akebi cơ bản gồm các bước như sau:

- Gieo hạt: Đầu tiên, hạt được đem ngâm trong nước ấm khoảng 12-24 tiếng. Sau đó, mang hạt đi ủ một ngày với khăn ẩm để hạt nứt nanh, rồi phủ đất nhẹ và để nơi có ánh sáng. Sau 2-3 tuần thì hạt giống sẽ nảy mầm, thời gian nảy mầm có thể kéo dài đến 3 tuần .

- Làm giàn: Khi cây bắt đầu lớn, cần chuẩn bị giàn hoặc giá đỡ. Khi cây Akebi cao khoảng 1 mét thì có thể dùng dây buộc nhẹ để cố định vào giàn. 

Hoa Akebi có màu tím và hương thơm của chocolate. Ảnh: kumano-kodo.jp

- Chăm sóc: Cần thường xuyên tưới nước và bón phân để cây có đủ dinh dưỡng nhưng không nên tưới quá nhiều, tránh để cây bị ngập úng. 

- Thu hoạch: Nên chọn những quả không bị trầy xước. Cần nhìn vào vết nứt mở miệng của quả để lựa chọn quả ngon, chất lượng. Khi vỏ màu tím của quả Akebi bắt đầu mềm, chỉ cần dùng dao khía nhẹ theo đường tách của vỏ là có thể mở quả ra một cách dễ dàng.

Cách thưởng thức Akebi

Người Nhật thường ăn ruột quả Akebi tươi, còn vỏ với vị tương đối đắng thì được dùng làm nguyên liệu cho các món như xào, trộn gỏi, nướng, lăn bột chiên tempura... Trong khi đó, hạt có thể chiết xuất thành tinh dầu và lá dùng làm trà. Người Trung Quốc dùng cả vỏ, hạt, lá để chế biến thành dược liệu. Trên trang Alibaba, giá bán sỉ bột chiết xuất từ Akebi dao động từ 10 đến 100 USD mỗi ký. Không những thế, bởi sự độc lạ đẹp mắt của mình mà loại quả này còn là một món quà vô cùng  ý nghĩa vào dịp mùa thu.

Món Akebi Tempura với vị giòn và hương thơm đặc trưng của quả Akebi. Ảnh: cookpad.com

Đặc biệt, Akebi còn là một loại cây cảnh bonsai được nhiều người yêu thích. Điểm hấp dẫn của giống cây Akebi chính là hình dáng và sắc tím lạ không thể có ở bất kỳ loại quả nào. Không  những thế, hoa của chúng còn rất đẹp với cụm hoa mọc thành từng chùm màu tím nhạt, tỏa mùi hương chocolate nồng nàn, quyến rũ.

Cảnh Ichiko và Kikko ăn quả Akebi trong "Little Forest: Summer/Autumn".

Akebi được ưa chuộng trên thị trường

Với nhiều công dụng như vậy, Akebi ngày càng được người dân biết tới và đặt mua. Tại Nhật Bản, 1 hộp gồm 4 đến 9 quả (khoảng 1kg) có giá 2.500 yên, tương đương với hơn 500.000 VND trên Rakuten. Akebi xách tay bán tại Việt Nam có giá 250.000 đồng mỗi quả. Trong khi đó, các cửa hàng trực tuyến bán từ 1,35 triệu đến 1,45 triệu đồng mỗi thùng 5 quả, tương đương 270.000 - 290.000 đồng mỗi quả.

Kilala