Tổng Thống Mỹ Nào Tái Đắc Cử Sẽ Khiến ĐCSTQ Lo Ngại Nhất?

 

Tổng thống Mỹ Joe Biden chào đón Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, tại Tuần lễ các Nhà lãnh đạo Hợp tác Kinh tế châu Á - Thái Bình Dương (APEC), ở Woodside, California, Mỹ, ngày 15/11/2023. (Ảnh: BRENDAN SMIALOWSKI/AFP/Getty Images)

TỔNG THỐNG MỸ NÀO TÁI ĐẮC CỬ SẼ KHIẾN ĐCSTQ LO NGẠI NHẤT?

Huyền Anh

Tuần trước, trong khi cử tri Mỹ tham gia bỏ phiếu trong các cuộc bầu cử sơ bộ 'Siêu Thứ Ba’, Tổng thống Biden đã trình bày Thông điệp Liên bang. Cùng thời điểm đó, tại Trung Quốc, Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) cũng đang tổ chức sự kiện chính trị quan trọng nhất năm - ‘Lưỡng hội’.

Lưỡng hội bao gồm Đại hội Đại biểu Nhân dân Toàn quốc (Nhân Đại) và Hội nghị Hiệp thương Chính trị Nhân dân Trung Quốc (Chính Hiệp). Hàng nghìn đại biểu từ khắp nơi trên đất nước Trung Quốc đã tập trung tại Bắc Kinh để tham gia các sự kiện này.

Một mối quan tâm lớn của các đại biểu tham dự Nhân Đại năm nay là chính sách của Hoa Kỳ đối với Trung Quốc. Bất kỳ ai chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống Hoa Kỳ vào tháng 11 năm nay, dù là cựu Tổng thống Trump hay Tổng thống Biden, đều có thể tiếp tục theo đuổi chính sách cứng rắn đối với Trung Quốc. Điều này có thể dẫn đến căng thẳng gia tăng giữa hai nước và ảnh hưởng đến quan hệ kinh tế và thương mại giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới.

Mặc dù các nhà lãnh đạo Trung Quốc không công khai đề cập đến cuộc bầu cử Mỹ 2024, nhiều nhà quan sát chính trị tin rằng họ sẽ thảo luận về vấn đề này một cách kín đáo. Điều này đặc biệt đúng trong trường hợp ông Trump tái đắc cử, vì điều này sẽ có ảnh hưởng khó đoán hơn so với ông Biden.

Lý do là bởi kết quả bầu cử có thể ảnh hưởng đáng kể đến quan hệ Mỹ - Trung và chiến lược phát triển của Trung Quốc trong những năm tới.

Nếu ông Trump đắc cử, cán cân địa chính trị hiện tại có thể bị đảo ngược. Nhiệm kỳ trước của ông đã định hình lại mối quan hệ Mỹ - Trung với việc áp đặt mức thuế thương mại khổng lồ. Gần đây, ông đe dọa sẽ tăng thuế cao hơn nữa, điều mà các chuyên gia cho rằng có thể dẫn đến "tách rời" thực tế giữa hai nền kinh tế, gây ra tác động chưa từng có đối với nền kinh tế Trung Quốc đang gặp khó khăn.

Theo ông Brian Wong, nhà nghiên cứu tại Trung tâm Nghiên cứu Thế giới và Trung Quốc đương đại thuộc Đại học Hong Kong, cuộc bầu cử Mỹ 2024 có thể có những ảnh hưởng sau đối với Trung Quốc:

Kinh tế: Căng thẳng thương mại gia tăng có thể ảnh hưởng đến nền kinh tế Trung Quốc, vốn đang phải đối mặt với nhiều thách thức như tăng trưởng chậm lại, nợ cao và tỷ lệ thất nghiệp gia tăng.

• An ninh: Cạnh tranh chiến lược giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc có thể leo thang, dẫn đến nguy cơ xung đột quân sự cao hơn.
• Công nghệ: Hoa Kỳ có thể tiếp tục áp đặt các hạn chế đối với các công ty công nghệ Trung Quốc, ảnh hưởng đến sự phát triển của ngành công nghệ cao của Trung Quốc.
• Quan hệ quốc tế: Ảnh hưởng của Trung Quốc trên thế giới có thể bị ảnh hưởng bởi sự cô lập ngày càng tăng từ các nước phương Tây.

Kết quả bầu cử Mỹ 2024 sẽ có ảnh hưởng quan trọng đến tương lai của Trung Quốc. Bất kỳ ai chiến thắng, chính sách của họ đối với Trung Quốc sẽ định hình mối quan hệ Mỹ - Trung trong nhiều năm tới.

Ông nói rằng các nhà ngoại giao Trung Quốc cần "lập kế hoạch kịch bản và phân tích dựa trên bằng chứng" để đánh giá tác động của chiến thắng của ông Trump hoặc ông Biden. Quá trình phân tích này cần tập trung vào những rủi ro mà mỗi ứng cử viên mang lại cho Bắc Kinh.

Ông Wong cho biết thêm rằng các nhà hoạch định chính sách Trung Quốc cần xem xét cách thức mỗi chính quyền sẽ thực hiện các mục tiêu cốt lõi của họ, bao gồm kiểm soát Đài Loan, mở rộng ảnh hưởng toàn cầu và ổn định nền kinh tế.

Hiệu ứng Trump

Năm 2018, ông Trump đã áp đặt mức thuế bổ sung 25% lên 50 tỷ USD hàng hóa Trung Quốc, châm ngòi cho cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung leo thang và tạo nên căng thẳng trong mối quan hệ hai nước.

Tình hình tiếp tục xấu đi do một loạt vấn đề, từ việc Mỹ đưa ra cảnh báo an ninh quốc gia với gã khổng lồ viễn thông Trung Quốc Huawei cho đến việc hai nước xử lý đại dịch Covid-19.

Đầu tháng 2/2024, cựu tổng thống Trump hứa sẽ tái khởi động cuộc chiến thương mại nếu tái đắc cử. Trong phỏng vấn với đài Fox News, ông tuyên bố sẽ áp thuế hơn 60% đối với hàng hóa Trung Quốc và hủy bỏ tình trạng "bình thường hóa vĩnh viễn quan hệ thương mại" song phương để chống lại hành vi thương mại không công bằng.

Oxford Economics dự đoán động thái tách rời khỏi Trung Quốc của Mỹ sẽ dẫn đến những thay đổi lớn trong quan hệ thương mại giữa hai quốc gia. Theo dự báo, thị phần nhập khẩu của Trung Quốc vào Mỹ có thể giảm từ gần 1/5 xuống còn khoảng 3%.

Tuy nhiên, mức độ tách rời thực tế còn phụ thuộc vào hành động của Tổng thống Mỹ. Chuyên gia Bala Ramasamy từ Trường Kinh doanh Quốc tế Châu Âu Trung Quốc nhận định: "Nếu Trump 2.0 triển khai chính sách tách rời này một cách mạnh mẽ, Trung Quốc sẽ đối mặt với viễn cảnh ảm đạm. Tuy nhiên, mức độ quyết liệt của chính sách vẫn còn là ẩn số”.

Bên cạnh yếu tố chính trị, những khó khăn kinh tế nội tại cũng góp phần làm gia tăng sự bất an tại Trung Quốc. Nhu cầu tiêu dùng yếu, giá cả giảm, tỷ lệ thanh niên thất nghiệp cao và khủng hoảng bất động sản là những vấn đề nhức nhối.

Tình trạng bất ổn kinh tế cộng thêm sự nghi ngờ về đường lối lãnh đạo của ĐCSTQ đang làm suy giảm niềm tin của người dân Trung Quốc. Bắc Kinh từ lâu đã gắn tính chính đáng của mình với tăng trưởng kinh tế ổn định. Do đó, việc duy trì sự ổn định kinh tế là vô cùng quan trọng đối với chính quyền Trung Quốc.

Giáo sư Thẩm Đinh Lập (Shen Dingli), nhà phân tích chính sách đối ngoại ở Thượng Hải, nhận định: "Nếu ông Trump tái đắc cử, ĐCSTQ sẽ lo sợ”. Ông cho rằng Trung Quốc đang thiếu hụt nhu cầu nội địa để bù đắp cho năng lực sản xuất dư thừa do xuất khẩu sang Mỹ sụt giảm mạnh.

Theo ông, nếu tình trạng này kéo dài, Trung Quốc sẽ gặp nhiều thách thức xã hội do thiếu việc làm và thu nhập cho tiêu dùng trong nước.

Trung Quốc đặt cược vào điều gì?

Trung Quốc đặt cược vào điều gì trong cuộc bầu cử Mỹ 2024?

Mặc dù chiến thắng của ông Biden không hẳn là điều lãnh đạo Trung Quốc mong muốn, nhưng họ vẫn có thể đặt cược vào một số điểm sau:

Cách tiếp cận ôn hòa hơn: So với người tiền nhiệm Donald Trump, ông Biden được cho là sẽ có cách tiếp cận ôn hòa hơn trong các vấn đề đối ngoại, đặc biệt là với Trung Quốc. Điều này có thể giúp giảm bớt căng thẳng giữa hai nước và tạo điều kiện cho hợp tác trong một số lĩnh vực.

Sự ổn định toàn cầu: Ông Biden quan tâm đến sự ổn định toàn cầu và sẵn sàng hợp tác với Trung Quốc trong một số lĩnh vực như biến đổi khí hậu và đại dịch COVID-19. Điều này có thể mang lại lợi ích cho cả hai nước và cho thế giới.

Mối quan hệ cá nhân: Ông Biden là nhân vật quen thuộc hơn với ông Tập Cận Bình, hai người đã gặp nhau trong hơn một thập kỷ. Hội nghị thượng đỉnh giữa Biden và Tập Cận Bình vào tháng 11/2023 là một ví dụ điển hình cho những điểm tích cực này.

Hội nghị thượng đỉnh tháng 11/2023 đã đạt được những kết quả tích cực: Hai bên đã khôi phục đường dây liên lạc quân sự cấp cao và cam kết duy trì hòa bình ở khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương.

Tuy nhiên, vẫn còn nhiều thách thức trong quan hệ Mỹ - Trung.

Sự khác biệt về ý thức hệ: Hai nước có những quan điểm khác biệt về một số vấn đề như dân chủ, nhân quyền và tự do thương mại. Những khác biệt này có thể gây ra căng thẳng và cản trở hợp tác.

Cạnh tranh chiến lược: Mỹ và Trung Quốc đang cạnh tranh ảnh hưởng trên nhiều lĩnh vực, từ kinh tế đến quân sự. Cạnh tranh này có thể dẫn đến xung đột và bất ổn trong khu vực.

Các vấn đề khu vực: Mỹ và Trung Quốc có những bất đồng về các vấn đề như Đài Loan, Biển Đông và Hong Kong. Những vấn đề này có thể là điểm nóng dẫn đến xung đột quân sự.

Trung Quốc và Mỹ có những quan điểm khác nhau về cách thức hoạt động của một quốc gia. Ví dụ, Trung Quốc tin rằng chính phủ nên kiểm soát nền kinh tế, trong khi Mỹ tin rằng thị trường tự do là cách tốt nhất để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.

Tuy nhiên, việc ông Donald Trump tái đắc cử có thể khiến tình hình trở nên khó lường hơn. Ông Brian Wong nhận định rằng nguy cơ leo thang căng thẳng do hiểu lầm hoặc hành động thiếu suy nghĩ từ Bắc Kinh hoặc Washington có thể xảy ra cao hơn.

Ngược lại, nhiệm kỳ thứ hai của ông Biden có thể mang đến một liên minh quốc tế mạnh mẽ hơn nhằm kiềm chế Trung Quốc. Các quốc gia có thể thỏa thuận ngầm để ngăn chặn sự leo thang căng thẳng không kiểm soát đối với Đài Loan và Biển Đông - vấn đề nhạy cảm trong mối quan hệ Mỹ - Trung.

Ông Biden luôn thể hiện sự ủng hộ mạnh mẽ đối với Đài Loan. Thậm chí, không ít lần ông bỏ qua chính sách mơ hồ chiến lược của Mỹ và tuyên bố rằng Mỹ sẽ bảo vệ hòn đảo này về mặt quân sự nếu bị tấn công. (Tuy nhiên, các quan chức Nhà Trắng đã nhanh chóng bác bỏ tuyên bố này và khẳng định chính sách không thay đổi).

Tóm lại, tương lai quan hệ Mỹ - Trung còn nhiều phức tạp, bất kể ai chiến thắng trong cuộc bầu cử. Theo ông Wang Yiwei, Giáo sư quan hệ quốc tế tại Đại học Nhân dân Trung Quốc, điểm mấu chốt nằm ở chỗ: "Bất kể ai thắng cử trong cuộc bầu cử Mỹ sắp tới, cấu trúc đối đầu, cạnh tranh và gây áp lực với Trung Quốc từ Mỹ có khả năng cao sẽ vẫn tiếp tục".

Huyền Anh tổng hợp

NTD Việt Nam